Game On! Duik in het erfgoed van de jeugdbewegingen voor Erfgoeddag 2025

Game On! Erfgoeddag 2025 staat volledig in het teken van spel en beweging. Dit is hét moment om het rijke erfgoed van jeugdbewegingen te verkennen en de erkenning van de jeugdbewegingen in Vlaanderen als immaterieel erfgoed in de kijker te zetten. De Werkgroep Jeugdbewegingen en Erfgoed bundelde enkele tips om met dat erfgoed aan te slag te gaan. Lees snel verder en doe inspiratie op!

WAAROM SAMENWERKEN MET JEUGDBEWEGING TIJDENS ERFGOEDDAG?

Nergens zijn jeugdbewegingen zo groot en populair als in Vlaanderen. Het is een kenmerk van onze samenleving en het zit in onze cultuur ingebakken. Jeugdbewegingen zijn springlevend cultureel erfgoed. Door samen met jeugdbewegingen speelse erfgoeddagactiviteiten uit te werken, creëer je een erfgoedreflex bij de jeugdbewegingen én bereik je een nieuw en jonger publiek.

TIP 1: ZET EEN ORIGINELE TENTOONSTELLING OP POTEN

Een tentoonstelling met thema ‘spelen’ rijmt volledig met het thema Game On! Contacteer de lokale jeugdbewegingen en breng samen een verhaal tot leven met sprekende stukken en ludieke opstellingen. Hang foto’s aan wasdraden van een gesjorde constructie, plaats oude spelattributen op rekken uit het materiaalkot, boots de klank van waterspelletjes na… Ook de plek spreekt voor zich: er bestaat namelijk geen betere expolocatie dan de jeugdbewegingslokalen.

Maak je tentoonstelling aantrekkelijk voor jong én oud met interactieve elementen! Laat bezoekers spelnamen koppelen aan de juiste foto’s of spelmaterialen. Aan het einde van de tentoonstelling kan je een vriendenboekje neerleggen als gastenboek. Hierin kunnen bezoekers vertellen wie ze zijn en welk spel van de jeugdbeweging hen het meest is bijgebleven. De ingevulde boekjes kun je later bundelen tot een bijzonder aandenken.

TIP 2: BRENG HET VERLEDEN TOT LEVEN VIA EEN ERFGOEDSPEL

Zet samen met een jeugdbeweging een doe-activiteit op en maak zo komaf met het stoffige karakter van erfgoed. Speel Cluedo met personages uit het verleden, gebruik oude spelattributen als moordwapens en ga op zoek naar locaties waar verhalen en tradities aan verbonden zijn. Of stel vragen over het jeugdbewegingsverleden tijdens een zelfgemaakte versie van Trivial Pursuit. De vragen kunnen gaan over spelen uit het verleden, maar ook over het heden. Zo sla je de brug tussen tradities en vernieuwingen.

Deze voorbeelden zijn lang niet de enige opties. Met een beetje creativiteit kan van ieder spel een erfgoedspel maken. Denk maar aan levende Stratego, een tienkamp, … Een duik in het verleden hoeft geen saaie bedoening te zijn!

TIP 3: COÖRDINEER MUZIEK- VENDEL- OF WIMPELEVENEMENTEN VOOR JONG EN OUD

Op Erfgoeddag staan ook sport, techniek en vaardigheid centraal. Verzamel verschillende generaties die deel uitmaak(t)en van de muziekkapel, vendel- of wimpelgroep. Zijn de technieken geëvolueerd? Zijn sportfeesten vandaag nog hetzelfde als 50 jaar geleden? Door jong en oud samen te brengen, kan je hier veel over bijleren. Zo organiseerde Oud KLJ Reet ooit een retro-sportfeest waar verschillende generaties vendeliers en wimpeliersters samenkwamen en het beste van zichzelf gaven.

TIP 4: GA NA HOE VAARDIGHEDEN EN TECHNIEKEN EVOLUEERDE

Sjorren, oriënteren, survival, bushcraft, EHBO, … het zijn allemaal technieken of vaardigheden. Tegenwoordig sjorren veel jeugdbewegingen of organiseren ze droppings, maar dat was niet altijd zo. Wist je bijvoorbeeld dat de Chiro bij haar ontstaan niet mocht sjorren en geen overlevingstechnieken aanleerde om de vrede met de Scouts te bewaren? Vandaag zit dat helemaal anders.

Het is daarom boeiend om in de geschiedenis van de verschillende lokale jeugdbeweging te duiken en meer te leren over hun technieken. Werd er altijd al een zwembad gesjord op kamp of is dat iets nieuws van de laatste jaren? Hoe verliepen de trektochten van de lokale jeugdbeweging toen de GPS nog niet bestond? Ga eens op tocht met een oud-Scout, oud-JNM-er, … en vraag raak!

TIP 5: ORGANISEER EEN RETRO-SPELACTIVITEIT

Jong gespeeld, is ook oud geleerd! Laat verschillende generaties oud-leiding (bijvoorbeeld uit dezelfde familie) de spelregels uit hun tijd uitleggen tijdens een retro-spelnamiddag of -avond. Zoiets nodigt ook uit om na te denken over wat oude en nieuwe spelen verbindt en onderscheidt.

Zin in iets meer dan een spelavond? Maak er een groot speelweekend van waarin verschillende generaties met elkaar spelen. Inspiratie opdoen naar oude spelen kan via de retro spelfiches van de Chiro.

TIP 6: MAAK EEN TIJDSCAPSULE

Spelen van vandaag, zijn het erfgoed van morgen. Maak samen met de lokale jeugdbewegingen een tijdscapsule die kan dienen als toekomstig ‘erfgoedarchief’. Welke spelen worden vandaag vaak gespeeld? Welke originele variaties van een bestaand spel bestaan er allemaal? Schrijf het op en bewaar het voor de volgende generatie(s). Wie weet kunnen ze de tijdscapsule op een Erfgoeddag ver in de toekomst weer bovenhalen en gebruiken!

Zorg dat de tijdscapsule de tijd overleeft, anders is het een verloren moeite. Verpak de tijdscapsule in zuurvrij zijdepapier i.p.v. in krantenpapier of plastic. Bewaar de capsule in een donkere en niet-vochtige ruimte: een kelder die elk jaar wel eens overstroomt is dus geen goede locatie. Jullie plaatselijke heemkundig museum of documentatiecentrum kan wel een goede optie zijn.

Maak een officieel moment van de overhandiging of het opbergen van de tijdscapsule en laat jeugdbewegingsleden getuigen over waarom ze hun spelen en eventueel bijhorende objecten willen bewaren voor de toekomst.

HANDIGE LINKS

• FARO bundelde inspiratie en ideeën voor Erfgoeddag 2025. Surf snel naar hun website.
• Ben je op zoek naar extra ideeën of weet je niet goed met welke partners je kan samenwerken? Regionale coördinatoren zoals de erfgoedcellen helpen je met plezier verder!