Werking

Histories gelooft in open, heldere en transparante communicatie. Daarom delen we onze jaarlijkse werkingsverslagen graag met jou. Heb je vragen of suggesties? Aarzel dan niet om ons te contacteren via info@histories.be.

2023 | Een toekomst met wortels in het verleden

Jaarverslag 2023

2023 was het laatste werkingsjaar van onze eerste beleidsperiode. In 2019 ging Histories als piepjonge organisatie aan de slag met een grote erfenis aan projecten, partnerschappen, publicaties, enzovoort. Daarbij hoorden ook drie verschillende personeelsploegen en evenveel kantoren. Een kostbaar nalatenschap dat we wilden eren met de nodige tijd en aandacht.

Vandaag hebben we één sterk team, eindelijk een eigen werkplek in Brussel en vernieuwde bestuursorganen met een ruime vertegenwoordiging uit de verschillende erfgoedgemeenschappen. In die voorbije vijf jaar namen we zowat alle aspecten van onze werking onder handen. Onze werking en werkmethodes zijn herzien. Onze databanken zijn opgefrist en geïntegreerd. Ons archief en onze vakbibliotheek zijn geschoond.

Tegelijkertijd hebben we enkele diensten losgelaten of overgedragen om ruimte te maken voor nieuwe initiatieven. Zo lanceerden we in 2023 CoDE-x, een databank van onderzoeksdatasets, en Weeg mee(r), een traject rond beleidsbeïnvloeding. We experimenteerden samen met vrijwilligers rond Wikipedia, Quantum GIS en sociale media. We brachten vrijwilligerswerk in beeld via projecten zoals Focus Vakmanschap. We bouwden onze Histories-krant verder uit en deden onderzoek naar erfgoedtijdschriften.

Daarnaast zetten we meer in op ontmoeting. Via lerende netwerken konden verenigingen samen nadenken over hun collectiebeleid, onderling uitwisselen over het bouwen van reuzen of een erkenning voorbereiden van de jeugdbeweging als immaterieel erfgoed. Individuele basiskennis en vaardigheden bijspijkeren kon ook. Onze vormingen trokken bijna 2.500 deelnemers en meer dan 6.600 vrijwilligers volgden onze vooraf opgenomen webinars of podcasts.

Kers op de taart was ons allereerste Festival. Vrijwilligers uit alle hoeken van het land en van uiteenlopende organisaties kwamen er samen. Zij waren de sprekers, de begeleiders én de eregasten. Maar dat was niet de enige gelegenheid waarop ze collegiaal konden uitwisselen en wijzer worden van elkaars kennis en kunde. We waren ook partner van provinciale heemdagen, de Dag van het West-Vlaams Onderzoek, het processienetwerk Op handen gedragen, de zoekdagen van metaaldetectoristen en het Congres voor Familiekunde.

Het was trouwens op dat laatste evenement dat Histories een eigen verenigingswapen kreeg aangeboden. Daarop zien we een vlam die de passie van erfgoedvrijwilligers verbeeldt en een wortelgestel dat verwijst naar de geschiedenis, het verleden, maar ook naar onze erflaters. De bijhorende spreuk vat de essentie van onze organisatie passend samen: ‘De toekomst heeft haar wortels in het verleden’.

2022 | Ontmoeting, uitwisseling en verbinding

Met die drie woorden kunnen we het vierde werkingsjaar van Histories het best omschrijven. Na anderhalf jaar thuiswerken zagen onze medewerkers elkaar eindelijk weer in levenden lijve op een wekelijkse teamdag in Predikheren Mechelen. Vier nieuwe collega’s – Anouk, Els, Laura en Lisa – sloten zich daar gaandeweg bij aan. Ze brachten aanvullende kennis en ervaring mee en zorgden, na jaren van onderbezetting, voor meer balans in onze ploeg.

Erfgoedvrijwilligers kwamen in 2022 eveneens uit hun kot. Carnavalsgroepen, corso’s en stoeten trokken terug feestelijk door de straten. Koepelverenigingen organiseerden opnieuw hun traditionele heemdagen en congressen of – voor het eerst – de metaaldetectiedagen. Allemaal initiatieven die Histories met veel plezier en met raad of daad ondersteunde.

Zelf organiseerden we een studie- en ontmoetingsdag over het betrekken van vrijwilligers in maatschappelijk kwetsbare posities. Daarop wisselden we internationale ervaringen uit met vrijwilligers en professionelen in de erfgoedsector. Goede Vlaamse voorbeelden van inclusieve vrijwilligerswerking publiceerden we in de bijhorende brochure. Kort na deze eerste Histories-uitgave volgde nog een brochure over Asbest en de eerste Histories-krant die bij elke vereniging in de bus belandde.

Online zetten we in op de ontwikkeling van CoDE-x: een nieuw instrument waarmee we het werk van erfgoedvrijwilligers zichtbaar maken en kruisbestuiving met andere onderzoekers stimuleren. Daarnaast werd gewerkt aan de vernieuwing van de immaterieel-erfgoeddatabankenen de vele waardevolle praktijktips die we erfden van onze voorgangers. Het toont aan dat we als fusieorganisatie al ver gevorderd zijn in de transitie. Die nog versneld werd door een beleidsplanningsproces waar alle medewerkers en het bestuur intensief aan meewerkten, met meer focus en een grotere verbondenheid tot gevolg.

Om te bepalen hoe we onze vrijwilligers efficiënt en kwaliteitsvol kunnen ondersteunen gingen we met 12 koepelverenigingen en diverse stakeholders in gesprek. We reflecteerden met hen over alle aspecten van onze werking en verkenden nieuwe samenwerkingsmogelijkheden. Via een online bevraging legden we ons oor ook te luisteren bij honderden verenigingen. Het gaf ons inspiratie voor een sterk meerjarenplan 2024-2028 en nog meer goesting om er samen met vrijwilligers mee aan de slag te gaan!

2021 | Waar een wil is, is een weg

In het derde werkingsjaar van Histories waren telewerk, de anderhalvemeterregel en mondmaskers nog steeds een realiteit, al konden die restricties onze zin voor initiatief niet drukken. ‘Onder voorbehoud van…’ werd een standaarduitdrukking, (om-)schakelen een basishouding maar we bleven onvermoeibaar plannen maken om erfgoedvrijwilligers te bereiken en te ondersteunen.

We experimenteerden voort met digitale formats en content zoals een online meet&greet met het Rijksarchief en onze kotcafé’s en probeerden om vrijwilligers actief en toekomstbestendig te maken, bijvoorbeeld met succesvolle crowdfundingcampagnes via sociale media en vormingenonline vergaderen. Want als onderzoek naar de impact van corona op de cultuursector iets aantoonde, dan was het wel dat diversiteit, (digitale) innovatie maar ook samenwerking sleutels zijn voor de toekomst.

Zo zagen we het voorbije jaar heel wat mooie partnerschappen en synergie in het veld ontstaan. Met musea, erfgoedcellen en kleine collectiebeheerders startten we een lerend netwerk rond collectiebeleid. Met burgerwetenschappelijke projecten en het nieuwe CoDE-x-initiatief sloegen we bruggen tussen universiteiten, archieven en vrijwilligers. Na begeleidingen met verschillende partners werden de Gentse feesten en de Pelgrimstafel erkend als immaterieel cultureel erfgoed. Met medewerking van stakeholders zoals archeologen, detectoristen en IOED’s schreven we een visienota overmetaaldetectie in Vlaanderen.

Ontmoeten en uitwisselen kwam in vele dimensies. De lancering van het vernieuwde Familiegeschiedenis.be was noodgedwongen een online event terwijl internationale plaatsbezoeken in het kader van het Europees project Inclusive Museums net tussen de verscherpte maatregelen in vielen. De nieuwe leden van onze uitgebreide algemene vergadering kenden elkaar enkel als postzegels op een scherm maar op de conferentie MerovingerDNAin Koksijde zagen vrijwilligers, archeologen en academici met een covidsafe-ticket elkaar wel in levenden lijve.

Erfgoedvrijwilligers en verenigingen hadden in 2021 gelijkaardige ervaringen met uitgestelde heemdagen en congressen of corso’s, stoeten of schuttersfeesten die niet mochten plaatsvinden. Maar ook zij toonden aan dat er met enige creativiteit wel een manier te vinden was om erfgoed tot bij de gemeenschap te brengen. Inspirerende voorbeelden zoals de Reuskens van Borgerhout kregen net als verhalen van inclusieve verenigingen een bijzondere plek op onze website. En zo waren we op een of andere manier altijd samen, steeds verbonden, nooit alleen.

2020 | De digitale sprong vooruit

2020, het tweede werkingsjaar van Histories, moest een bijzonder jaar worden. In het voorjaar zouden we ons beleidsplan herwerken en in het najaar onze nieuwe visie presenteren op het Festival: een netwerk- en ontmoetingsmoment voor erfgoedvrijwilligers. We hadden een datum, een mooie locatie, grootse plannen, … en toen begon de lockdown. Bij elkaar komen en samen erfgoedpraktijken beleven was plots verboden. Het leven viel stil en daarmee ook de anders zo dynamische werking van erfgoedverenigingen.

Bij Histories was dat niet anders. Die eerste weken moesten we ons Festival afgelasten, begeleidingen ter plaatse opschorten en enkele vormingen uitstellen. Maar het duurde niet lang voor we ook de kansen zagen: om andere dingen of de dingen anders te gaan doen. We gingen omdenken en nog meer inzetten op digitalisering om in contact te blijven met vrijwilligers en onze erfgoedverenigingen te blijven ondersteunen. Al snel vonden we voor het gros van onze activiteiten een volwaardig online alternatief. De geplande participatieve acties in het kader van ons nieuwe beleidsplan werden medio mei afgetrapt met een webinar 2.0 en gevolgd door tien online consultatiecirkels met mensen uit alle hoeken van het land. Want beperkingen qua tijd en verplaatsingen vielen weg.

Sindsdien is Histories blijven inzetten op een groeiend digitaal aanbod, vaak met een stijgend aantal deelnemers en gebruikers. We ‘digitaliseerden’ lezingen, begeleidingen en overleg, we plaatsten alle jaargangen van Tijd-Schrift online, we investeerden in diverse digitale platformen, kochten materiaal voor het maken van filmpjes en podcasts, we riepen op om de coronapandemie te documenteren en we promootten volop de burgerwetenschappelijke projecten zoals MamaMito. Allemaal om ervoor te zorgen dat erfgoedvrijwilligers ook van thuis uit actief konden blijven.

Tegelijkertijd werkten we aan de visibiliteit en weerbaarheid van onze gemeenschappen. Zo detecteerden we hun noden via een coronabevraging, hielden we iedereen up tot date via een coronapagina met tips en tricks, experimenteerden we met kotcafés als virtuele ontmoetingsplekken en zetten we de verschillende gemeenschappen in de kijker via een reeks getuigenissen op onze vernieuwde website.

Minder zichtbaar was het vele werk achter de schermen. Want na de opmaak van het beleidsplan in het voorjaar, werkte de ploeg tijdens de zomermaanden hard aan de herziening van de meerjarenbegroting en in het najaar aan een actieplan en de voorbereiding van een verhuis in 2021. En als organisatie in transitie stuurden we onze processen voortdurend bij en integreerden we nieuwe procedures en instrumenten: om efficiënter te werken en meer impact te genereren. Want corona of geen corona: ook in dit uitzonderlijke jaar blijft Histories ten dienste van de erfgoedvrijwilliger staan!

2019 | Een jaar van transitie

Begin 2019 fusioneerden Heemkunde Vlaanderen vzw, LECA vzw en de gesubsidieerde werking van Familiekunde Vlaanderen vzw tot Histories: de nieuwe dienstverlenende organisatie voor erfgoedvrijwilligers. De niet-gesubsidieerde werking van Familiekunde Vlaanderen bleef voortbestaan als privaat initiatief.

Dat maakte van 2019 een jaar van de transitie, met veel werk achter de schermen. Niettemin is de dienstverlening aan de gemeenschappen steeds gecontinueerd: we beantwoordden 698 inhoudelijke schriftelijke vragen, organiseerden verspreid over heel Vlaanderen 28 vormingssessies voor 530 deelnemers en lezingen voor ruim 2.600 geïnteresseerden, deden 25 coachingstrajecten (17 begeleidingstrajecten, 4 grootschalige thematische trajecten, 1 proeftuin, en 3 nazorgtrajecten), legden 11 plaatsbezoeken af en vertolkten in diverse gremia de stem van erfgoedvrijwilligers.

Tegelijkertijd werd de werking beetje bij beetje op maat van een meer geïntegreerde werking geschoeid. Een mooi voorbeeld is de integrale aanpak van het schutterserfgoed wat resulteerde in een erkenning als immaterieel erfgoed én in een nieuwe waarderingsmethodiek. Daarnaast startten ook verschillende nieuwe initiatieven op die mikken op de brede vrijwilligersgemeenschap, zoals het nieuwe digitale methodologische tijdschrift Histories Magazine.

Histories was ook actieve trekker of constructieve partner in diverse projecten waarbij we samenwerkten met tientallen partners, zowel uit de cultureel-erfgoedsector en de academische wereld, als daarbuiten. Daarbij trekken we steeds vaker de kaart van burgerwetenschap (of citizen science) en crowdsourcing waarbij (potentiële) vrijwilligers actief bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek, zoals met Getuigenissen of het genealogische project MamaMito. Met proeftuinen zoals Buurten met Erfgoed proberen we dan weer een nieuw publiek warm te maken voor erfgoed.

Kortom: Histories borgt de goede praktijken en expertise van de drie erflaters maar slaat ook nieuwe wegen in.