In onze laatste nodenbevraging polsten we bij erfgoedverenigingen naar hun zorgen, noden en toekomstvisie. Uit de 283 antwoorden op deze nodenbevraging haalden we heel wat nuttige informatie om onze dienstverlening nog beter af te stemmen op het verenigingsleven. Hieronder delen we vijf belangrijke inzichten.
ERFGOEDVRIJWILLIGERS HEBBEN MEER GEMEENSCHAPPELIJK DAN JE DENKT
Heemkundigen, genealogen, traditiedragers en metaaldetectoristen hebben meer gemeen dan hun passie voor erfgoed. Ze werken vaak rond dezelfde thema’s. Zo houden 2 op 3 heemkundige kringen zich bezig met familiekunde en deelt een vierde van deze verenigingen een interesse voor archeologie en metaaldetectie.
Ook metaaldetectoristen doen lokaal historisch onderzoek om hun vondsten te determineren. Daarnaast houdt een kwart van de genealogische verenigingen zich bezig met lokaal of regionaal historisch onderzoek om familiegeschiedenissen te stofferen.
Al deze verenigingen organiseren diverse erfgoedactiviteiten, maar publieksactiviteiten vinden ze allemaal cruciaal voor hun werking. Ook andere activiteiten worden vaker gedeeld dan gedacht, zoals collectiebeheer.
Erfgoedverenigingen kunnen elkaar ook verrijken. Zo onderzoeken sommige heemkringen de gebruiken die traditiedragers praktiseren. Meer samenwerking en uitwisseling tussen de verschillende verenigingen valt dus zeker aan te raden.
OUDSTE ERFGOEDVERENIGING BLAAST AL MEER DAN 800 KAARSJES UIT
Onze bevraging werd ingevuld door eeuwenoude en piepjonge verenigingen, en al wat daartussen zit. De oudste erfgoedvereniging die deelnam is ruim 800 jaar oud. De jongste werd opgericht in 2020, in volle coronatijd. Beide verenigingen rekenen zich onder “cultuur van alledag” (= traditiedragers).
Verenigingen rond “cultuur van alledag” zijn bij uitstek van alle tijden. De metaaldetectieverenigingen werden dan weer heel recent, namelijk in 2017 en 2019, opgericht.
UITDAGINGEN VAN EEN ERFGOEDCOLLECTIE
De helft van de verenigingen dragen zorg voor een erfgoedcollectie. Dat is vooral zo bij heemkringen. Bij verenigingen die zich bezighouden met lokale en regionale geschiedenis is dat zelfs driekwart. Maar ook bij de verenigingen die onder “‘cultuur van alledag”’ vallen, beheert een vierde een erfgoedcollectie.
Collectiezorg vraagt om een doordachte aanpak, met een beleidsplan, registratie, digitalisering, enzovoort. Maar liefst drie kwart van de erfgoedverenigingen met een collectie heeft (extra) ondersteuning nodig. Een derde heeft bijvoorbeeld geen inventaris en de helft van de verenigingen mét inventaris hebben deze nog niet verduurzaamd in een externe databank.
ZORGEN OM CENTEN
Corona betekende voor veel erfgoedverenigingen een plotse daling van inkomsten. In het bijzonder verenigingen rond “cultuur van alledag” moesten hun activiteiten annuleren en zagen belangrijke horeca-inkomsten aan hun neus voorbijgaan.
Kort daarvoor waren de provinciale subsidies al weggevallen, en daarbovenop was er de energiecrisis en een algemene prijsstijging. Al deze factoren zorgden ervoor dat verenigingen hun reserves moesten aanspreken.
Meer dan de helft van de verenigingen zien hun financiële toekomst somber in. Verenigingen ontvangen dan ook graag ondersteuning rond subsidie- en fondsenwerving. Sommige vrezen dat de gemeente de infrastructuur, die ze vaak gratis mogen gebruiken, van de hand zal doen of de energieprijzen zal doorrekenen. Zij willen dat hun stem sterker gehoord wordt in het lokale (erfgoed)beleid.
HOOPVOL OVER VRIJWILLIGERSENGAGEMENT
Er is echter ook een positieve noot: een meerderheid van de verenigingen die deelnam schat de toekomst van vrijwilligersengagement positief in. Zeker de metaaldetectieverenigingen zijn hier optimistisch over.
Nieuwe vrijwilligers geven zich wel minder op voor bestuurstaken. Zo komen die op steeds minder schouders terecht, terwijl ze er niet eenvoudiger op worden. Zo is er veel, diverse en complexe wetgeving waar een erfgoedvereniging rekening mee moet houden. Wegwijs gemaakt worden in dit kluwen is een grote nood van veel verenigingen.
DOWNLOAD HIER HET HELE RAPPORT
Heeft jouw vereniging vragen rond subsidie- en fondsenwerving, vzw-wetgeving of andere zaken, zoals registratie en collectiebeleid? Je kan altijd bij onze medewerkers terecht. Stel je vraag via info@histories.be of neem een kijkje tussen onze praktijktips.