Verzamelen behoort tot de kernopdrachten van een museum. Het is, samen met onderzoek, bewaren, interpreteren, ontsluiten en participatie, een van de functies uit de ICOM-definitie van een museum. Collecties bepalen de ganse museale werking. En verzamelen is iets dat musea delen met hun bezoekers. Op de een of andere manier verzamelt iedereen van ons wel iets, analoog of digitaal.
Je kunt rond zowat alles een verzameling opbouwen. Soms leidt verzamelen tot het ontstaan van merkwaardige, uit de hand gelopen private collecties die charmeren en verrassen. De Nederlandse fotograaf Maartje Ter Horst wijdde hier in 2019 een volledig boek aan: ‘Ode aan de kleinste musea van Nederland en de mensen die ze mogelijk maken’. Het motief achter die private verzamelingen is heel verschillend. Het is meer dan gewoon het plezier of het genoegen om iets te bezitten. Mensen pakken er graag mee uit. Private collecties, van kleine tot opmerkelijk grote, worden opengesteld voor het publiek. Wat vaak begint vanuit een persoonlijke passie en engagement, evolueert soms in uiteenlopende richtingen… Voor de nostalgische verzamelaar is dat de wens naar verbinding met een bepaalde tijd en cultuur die hij zich herinnert. Voor de gespecialiseerde verzamelaar is het een middel om zich als kenner of expert van iets heel specifieks te positioneren of om door het prestige van de collectie toegang te krijgen tot bepaalde sociale kringen. Nog andere collecties komen tot stand uit louter financiële overwegingen vanuit het idee dat kunst of erfgoed een ‘veilige’ investering zijn in tijden van onzekerheid op de financiële markten. Er staat geen limiet op wat iemand kan verzamelen.
Toch is verzamelen meer dan objecten of verhalen samenbrengen op één plek. Dat tonen ook tentoonstellingen zoals ‘Verzamelen is een Kunst’ in het museum M te Leuven, aan. Het uitbouwen van een verzameling of een collectie gebeurt doordacht en op een rationele manier. Musea stemmen collectievorming af op de missie van het museum en het daarvan afgeleide verzamelbeleid. Dat is een actief beleid waarin ook aandacht moet gaan naar ontzamelen.
