Hoe ga ik op zoek in de archieven van het gerecht en het gevangeniswezen?
Het Rijksarchief bewaart de historische archieven van de rechterlijke macht en het gevangeniswezen. In deze bijdrage willen we de inhoudelijke rijkdom van deze bestanden onder de aandacht brengen en wijzen op een aantal onderzoekspistes. De archieven bieden onder meer de mogelijkheid om de criminaliteit in een gemeente in de negentiende en twintigste eeuw in kaart te brengen, alsook het gerechtelijke en penitentiaire verleden van een ‘criminele’ voorouder te achterhalen.
Vooraleer de zoektocht aan te vatten, zijn noties over gerechtelijke organisatie, strafrechtspleging en strafuitvoering geen overbodige luxe. Centraal staat de vraag welke instelling op een bepaald moment bevoegd is. Dit artikel behandelt eerst de gerechtelijke instanties en vervolgens de strafinrichtingen. Na het institutionele luik komen telkens de voornaamste archiefbronnen aan bod. Ter conclusie volgt een case van een moordzaak waarin de verschillende stappen van de gerechtelijke procedure en de strafuitvoering worden doorlopen, met vermelding van de bronnen die hieruit voortvloeien.