Het peloton achter reus Jempi
In gesprek met John Huvare en Hugo Verhenne
In de rubriek 'over-dragers' spreekt Histories met en over dragers van rituelen, tradities of feesten. Dat zijn mensen die op allerlei manieren betrokken kunnen zijn bij zo'n ritueel, traditie of feest. We noemen hen dragers, omdat ze hun praktijk in leven houden door die zelf uit te voeren en door ze op anderen over te dragen.
Denk aan stagediven: Alleen als de hele menigte meewerkt, en de stagediver telkens een stukje verder draagt naar de volgende, zal de persoon niet vallen. En hoe meer mensen meedoen, hoe langer de duik kan duren.
Jean-Pierre ‘Jempi’ Monseré was een voormalig wereldkampioen wielrennen uit Roeselare. Sinds 2022 is hij daar geëerd met een reus die naar zijn gelijkenis is gebouwd. Histories sprak met John van de reuzenvereniging Reusselaere en Hugo van de erfgoedcel TERF over de samenwerking die geleid heeft tot de realisatie van reus Jempi.
Hugo: Ik ben Hugo, ik werk bij de erfgoedcel en tien jaar geleden hebben wij een revitalisering gedaan van de reuzengemeenschap in de regio. Daar is toen veel reactie op gekomen, onder andere vanuit Reusselaere. Een paar jaar geleden zei John dat hij het idee had om een nieuwe reus te bouwen rond Jempi, de bekende Roeselaarse wereldkampioen. Ik heb hem toen gezegd dat hij aan mijn mouw mocht trekken als het zover was en dat we dan samen met de nodige partners aan tafel zouden zitten om daar werk van te maken.
John: Ik ben John, lid van Reusselaere. Ik zat al even met het idee om een nieuwe reus te bouwen. Via Hugo zijn we gesponsord geweest en hebben we de juiste kanalen gevonden. Als reuzenvereniging staan wij nog in onze kinderschoenen. De reuzen stonden meer dan tien jaar stil, waardoor we niemand van de vroegere reuzenwerking hebben om iets aan te vragen.
Hugo: Het wielermuseum KOERS in Roeselare heeft een nauwe band met Jempi, omdat ze een zaal hebben gewijd aan hem. John is naar de conservator van KOERS gestapt en heeft met hem gepraat over zijn droomreus Jempi. Op die manier is het balletje aan het rollen geraakt.
John: We hadden tot dan toe allebei hetzelfde onuitgesproken idee. Het voordeel van KOERS is dat er jonge mensen werken en hun jonge dynamiek heeft ons enorm geholpen.
John: Van in het begin wilden we dat alles, van begin tot einde, Roeselaars was. We hebben voor de bouw van de reus samengewerkt met het zevende jaar metaalbewerking van het VTI van Roeselare. In de coronaperiode konden we echter niet binnen op de school en moesten we alles vanop afstand volgen. Daardoor zagen we te laat dat hij te breed was uitgevallen en dat hij ook niet vlot wandelde. Het was deels een pedagogisch project, waardoor we er toch nog het beste van wilden maken. Daarom hebben we er een schitterend feest rond georganiseerd. Op de geboorte van reus Jempi waren meer dan duizend mensen aanwezig. Op zich was dat een groot succes. Het enige jammere was dat toen het doek viel, veel mensen zeiden: ‘Jempi is een beetje te zwaar’. Via Facebook kwamen er ook vervelende commentaren. Zondagavond was het feest gedaan en maandag zijn we terug aan tafel gaan zitten. Toen hebben we meteen afgesproken dat we een nieuwe reus gingen maken, en een jaar later was die er.
Hugo: Een ‘small versie’ als het ware.
John: Inderdaad, en uiteraard veel beter hé!
Hugo: Door corona was het resultaat niet honderd procent, maar je mag je ook niet blindstaren op het resultaat. Het proces is even belangrijk een daar hebben we allemaal veel uit geleerd.
John: De mensen waarmee we hebben samengewerkt, dat zijn mensen waar je naar terug kan keren als we nog een nieuwe reus maken.
Hugo: Onze reus moest geboren worden op de Open Monumentendag in september 2022. Anderhalf jaar op voorhand zijn we aan de reus begonnen. Die deadline hebben we gehaald, maar dat was dan wel met de reus die te breed was.
John: Na de doop zijn we eigenlijk van nul terug gestart om de smallere versie te maken. We hebben hem wel niet opnieuw gedoopt. We hebben gezegd dat Jean-Pierre de coronakilo’s er heeft afgetraind. Nog voor we aan de smallere versie waren begonnen, had ik toevallig opgevangen dat er iemand was die aluminium constructies maakte. We hebben toen contact opgenomen met die persoon. De man die de aluminium constructie gemaakt heeft, dacht mee met ons en dat is belangrijk. Niet enkel naar zwaarte en wendbaarheid toe, maar ook op vlak van veiligheid. We hebben de kop niet opnieuw gebruikt, maar wel de mal. De kledij van de eerste reus hebben we aangepast en smaller gemaakt. Dat is alles eigenlijk, maar dat heeft wel de nodige tijd gevraagd.
Hugo: De stuurgroep bestond uit het KOERS museum, Reusselaere, wij als erfgoedcel en de maakpartners. Dat waren het 7e jaar metaalbewerking van het VTI, de kleermakers en de stad Roeselare. Vanuit de stuurgroep hebben we dan ook ‘onderaannemers’ aangenomen, zoals het SASK. Zij hebben zowel het hoofd in de klei gemaakt alsook de handen. Een grafisch ontwerper heeft dan nog de handen en het gezicht geschilderd.
John: De relatie met de stad was ook belangrijk, want uiteindelijk zijn het hun reuzen. Het enige wat wij doen, is er mee op uit trekken.
John: Het hoogtepunt voor de reuzen is de opening van de ‘Batjes’, dat het voorlaatste weekend van juni plaatsvindt. Uit die traditie zijn de reuzen ook ontstaan.
Hugo: Ook met carnaval komen de reuzen buiten. Andere jaarlijkse momenten waarop je de reuzen kan zien, zijn de koers Dwars door Vlaanderen en de Urban Trail. Bij die laatste loop je langs verschillende erfgoedlocaties waar er hier en daar ook een aantal reuzen staan. Bij evenementen hangen er in de winkelstraten ook grote banners waarop de reuzen staan. Door de reuzen zichtbaar te maken in de straten, promoten we ze.
John: We zijn nog zoekende naar een verdienmodel. We zouden graag iets kunnen teruggeven aan onze vrijwilligers. Nu maken we bijvoorbeeld al minireusjes. Deze figuurtjes worden in samenspraak met een andere vereniging gemaakt. Daar verdienen we een percentage op. We werken ook met een peter- en meterschap, maar dat is nog niet helemaal verfijnd.
Hugo: Een reuzengemeenschap is een bende enthousiaste vrijwilligers die dat met hart en ziel doen, maar je kan hen niet constant vragen stellen zonder dat er iets naar hen terugkomt.
John: Nee, we kunnen eigenlijk niet spreken van mislukkingen. Het enige probleem was dat hij te breed was in het begin. De samenwerking en communicatie met de partners verliep voorbeeldig. Wanneer we het afgewerkte hoofd voor het eerst aan de familie van Jean-Pierre toonden, waren ze heel tevreden. Dat is uiteindelijk het belangrijkste. We hebben gewerkt op basis van foto’s, waardoor het resultaat zeer waarheidsgetrouw is.
John: Dat een goed werkschema belangrijk is. We hebben vanaf het begin gezegd dat we met z’n allen aan het begin van een sprint staan waarbij iedereen eigen baan heeft. Ga niet in iemand anders zijn baan lopen. Als je de verantwoordelijkheid krijgt voor dat vakje, hou je je daar dan ook aan. Er moet ook één iemand zijn om alles coördineren. Je werkt met de sterktes van mensen, maar ook met de zwaktes. Er moet iemand de eindverantwoordelijkheid hebben.
Hugo: Taakverdeling is inderdaad heel belangrijk en via de stuurgroep werkte dat goed. Op vergaderingen werd er ook goed teruggekoppeld naar de rest, zodat iedereen goed op de hoogte was. Het was fijn dat we met allemaal enthousiaste partners konden samenwerken.
John: Dit traject was ook leuk, omdat het museum activiteiten aan de reus heeft gekoppeld. Zo hebben ze bijvoorbeeld kinderen en ouderen reuzenhoofden laten maken.
Hugo: Vervolgens mochten ze met hun creaties meelopen in de stoet op het geboortefeest. De mensen van het woonzorgcentrum, die in een rolstoel zitten, hadden het hoofd mee op hun schoot. De kinderen hadden hun zelfgemaakte hoofd opgezet. Dat was fantastisch om te zien.
Hugo: Je moet eerst zorgen dat er een draagvlak is om de reus te creëren en het verhaal achter de reus bepalen. Zoek dan de juiste partners en vorm een stuurgroep om samen een plan van aanpak op te stellen. Een goeie taakverdeling is ook essentieel.
John: Daar ben ik het volledig mee eens.
Hugo: Pitch je ideeën ook goed aan partners en sponsors. Een goede tip daarbij is om je project op een visueel aantrekkelijke manier voor te stellen. Voor ons project heeft iemand van het KOERS museum een PowerPoint in elkaar gestoken met wielertermen. Er zaten ook heel wat foto’s in die PowerPoint. Probeer een beetje origineel uit de hoek komen.
John: We willen met Jempi naar verschillende koersen gaan volgend jaar. We zijn bijvoorbeeld gevraagd om met Jempi naar het Belgisch kampioenschap wielrennen te gaan. Tot nu toe hadden we in Roeselare een traditie van stadsreuzen. Dat zijn reuzen die binnen de stadsmuren blijven. Nu dat we op verplaatsing gaan, moeten we nog leren hoe we een reus snel in elkaar kunnen steken en weer afbreken. Daarvoor gaan we een team samenstellen.
Hugo: Je had zeker ook al een nieuwe reus in je hoofd zeker hé?
John: Ja, Albrecht Rodenbach. Eigenlijk is het niet meer moeilijk nu, we hebben een reuzenbouwer en een vast concept gevonden.
Dankjewel voor het gesprek!
Afbeeldingen © John Huvare/Reusselaere
Dit interview werd afgenomen in kader van het project ‘Focus Vakmanschap’.