Reuzen in het museum: het Maison des Géants in Ath
In gesprek met Laurent Dubuisson

In de rubriek 'over-dragers' spreekt Histories met en over dragers van rituelen, tradities of feesten. Dat zijn mensen die op allerlei manieren betrokken kunnen zijn bij zo'n ritueel, traditie of feest. We noemen hen dragers, omdat ze hun praktijk in leven houden door die zelf uit te voeren en door ze op anderen over te dragen.
Denk aan stagediven: Alleen als de hele menigte meewerkt, en de stagediver telkens een stukje verder draagt naar de volgende, zal de persoon niet vallen. En hoe meer mensen meedoen, hoe langer de duik kan duren.
Reuzen dansen door de straten van honderden dorpen, gemeentes en steden in onze regio. Het zijn bekende gezichten die jaarlijks buitenkomen om feest te vieren met de lokale gemeenschap. Maar wist je ook dat er een museum bestaat waarin reuzen wonen? Het Maison des Géants in Ath huist al sinds 2000 de reuzencultuur van deze contreien. Histories sprak met directeur-conservator Laurent Dubuisson om te ontdekken hoe de reuzencultuur zich in een museale context vertaalt.
Verken het Maison des Géants verder op hun site!
Van opleiding ben ik historicus. Via mijn historisch onderzoek had ik mijn passie voor de reuzencultuur ontdekt. Sinds de opening van het museum in 2000 ben ik er aan de slag als conservator. Bij het ontstaan ervan wilden we zeker alle elementen van de reuzencultuur in beeld brengen. We legden wel nadrukkelijk de klemtoon op het immateriële aspect van de feestelijke traditie. De missie van het museum is om de reuzencultuur levend te houden door het te promoten en reuzenverenigingen en -makers te ondersteunen.
Het museum is gehuisvest in een herenhuis uit de achttiende eeuw in het historisch centrum van Ath. Daar bewaren we dus ook onze collecties. In het begin hadden we eigenlijk geen stukken om te presenteren, dus hebben de stad Ath, omliggende gemeentes en andere instellingen hun collecties aan ons geschonken. Die omvatten voornamelijk voorwerpen die betrekking hebben op de immateriële volks- en reuzencultuur. We hebben bijvoorbeeld een grote collectie aan historische affiches, postkaarten, foto’s en lithografieën die de reuzencultuur uitbeelden. Een deel van die collectie is ook tot bij ons gekomen via particulieren.
Om te beginnen is het museum erin geslaagd een niet te missen plek te worden voor de lokale bevolking van Ath. De plaatselijke bewoners bezoeken regelmatig het museum, waar ze hun erfgoed en cultuur kunnen ontdekken. Bovendien is het museum een instrument om de traditie door te geven aan jongeren. We organiseren bijvoorbeeld speciale familiedagen, waar het bezoek op maat wordt gemaakt van gezinnen. Kinderen kunnen dan bijvoorbeeld kleine reuzenmanden uitproberen. Daarnaast hebben we ook met scholen samengewerkt om educatieve pakketten en workshops voor kinderen aan te bieden.
We hebben sterke banden met enkele lokale reuzenverenigingen. Doorheen het jaar worden er in de regio rond Ath bijna veertig reuzenstoeten georganiseerd. Als museum werken we regelmatig evenementen uit met hen. In januari 2018 organiseerde we bijvoorbeeld de officiële voorstelling van een nieuwe reus, Alix de Namur. Het jaar daarvoor was dat ook het geval voor de creatie van de reus Le Jardinier. Na de presentatie in het museum werd de reus vervolgens gedoopt door zowel de stad en de Kerk. In diezelfde geest publiceren we aan het begin van elk jaar een kalender met alle vieringen in België en Frankrijk waaraan reuzen deelnemen. Om de uitgave van die kalender te vieren, nodigen we alle lokale en regionale verenigingen uit in de tuin van het museum. Via deze succesvolle samenwerkingen en ontmoetingsdagen houden we de banden met de reuzenverenigingen sterk.
Zoals eerder gezegd, helpen we regelmatig met projecten van zowel Belgische als Franse reuzengemeenschappen. Een andere manier waarop we concreet ondersteuning aanbieden, is de creatie van een netwerk. We houden een lijst bij van vakmensen die kunnen helpen bij het maken van een reus. Die delen we met verenigingen die een reus willen bouwen of laten restaureren.
Sinds 2021 zijn er renovatiewerken bezig in het museum. We richten op een heropening in 2024. De inkleding van de reuzen zal enigszins aangepast worden. Het is de bedoeling dat La Maison de Géants een stadsmuseum wordt, waarin de reuzencultuur binnen een breder plaatje van het immaterieel erfgoed in Ath komt te passen.

Het Maison des Géants engageert zich om het reuzenverhaal aan de kinderen te vertellen.

Het Maison des Géants organiseert evenementen om lokale reuzenbeheerders te ondersteunen.
Dankjewel voor het gesprek!
Afbeeldingen © J. Dhondt
Dit interview werd afgenomen in kader van het project ‘Focus Vakmanschap’.