Om te begrijpen waar de oorsprong van dit gebruik ligt, moeten we eerst even stilstaan bij de geschiedenis en de betekenis van Pasen, want dat is door de eeuwen heen veranderd. De paasviering mag dan wel stevig verankerd zijn in het Christendom, ze is ook meer dan dat. Pasen is namelijk verwant met Pesach, het paasfeest waarop joden de uittocht uit Egypte herdenken. Het verhaal over de joodse gemeenschap die na 400 jaar slavernij onder leiding van Mozes naar het beloofde land trok, is terug te vinden in het Oude Testament. Door de dood van Jezus op het kruis kreeg Pasen voor de vroege christenen een andere invulling: zij herdenken op Pasen Zijn verrijzenis. In se schuilt hierin dezelfde boodschap als in het exodusverhaal: na een offer ter vergeving van de zonden schenkt God genade. Het heeft tot de vierde eeuw na Chr. geduurd vooraleer de data van Pasen en Pesach voorgoed van elkaar losgekoppeld werden. 

Naast Pesach heeft Pasen nog andere wortels: de viering refereert namelijk ook aan de komst van een nieuwe lente. Op het Concilie van Nicea in 325 na Chr., toen de data van Pasen en Pesach voorgoed van elkaar losgekoppeld werden door vast te leggen dat Pasen op de eerste zondag na de eerste volle maan op of na 21 maart gevierd wordt. Het feest valt daardoor ieder jaar op een andere datum tussen 22 maart en 25 april, of dus vlak nadat de lente begonnen is. Aan de paasviering gaat voor gelovigen een periode van vasten vooraf, die in het teken van bezinning en inkeer staat, die op Aswoensdag begint. Tussen Aswoensdag en Pasen zitten exact 40 dagen en in deze periode proberen gelovigen zich aan het voorschrift te houden om sober te leven.

In de loop der eeuwen raakte het eierenrapen ook verweven met de christelijke paasviering. Daarbij werd handig ingespeeld op de kerkelijke gebruiken rond Pasen. Tussen het Gloria op Witte Donderdag, de dag waarop Jezus en zijn apostelen het laatste Avondmaal nemen, en paaszondag, de dag waarop Hij verrijst, luiden de kerkklokken namelijk niet. Het verhaal gaat dat ze op dat moment namelijk allemaal naar Rome trekken, om er een lading paaseieren op te halen. Op paaszaterdag keren de klokken terug en lossen ze hun eieren boven huizen en tuinen. 

De paaseierenbedeling is echter niet exclusief het terrein van de paasklokken. Zij hebben immers een flinke concurrent aan de paashaas, die met een mandje vol eieren op zijn rug op Pasen eveneens de ronde doet om kinderen van chocolade te voorzien. Voor de link tussen de haas en paaseieren zijn verschillende verklaringen terug te vinden, maar voor geen enkele daarvan kon tot nog toe voldoende bewijzen verzameld worden. Eén ervan put in ieder geval uit de mythologie en bestempelt de haas als een symbool van vruchtbaarheid en zinnenprikkeling. Volgens de mythe zou de haas zou namelijk het gezelschapsdier van de godin Ostara geweest zijn (zie afbeelding rechts), het Germaanse evenbeeld van Aphrodite en Venus. Het Indogermaans kende het woord eostro, dat morgenrood of begin van de dag betekent. Het Engelse woord Easter en het Duitse Ostern zijn daarvan afgeleid en betekenen Pasen. 

Webpagina's

• Historiek.net (19 april 2022). 'Paaseieren en de paashaas – Een korte geschiedenis'. URL: https://historiek.net/paaseieren-paashaas-korte-geschiedenis/148282/
• Yannick la Gordt Dillié (30 maart 2017). 'Waarom zoeken we eigenlijk paaseieren?'. URL: https://www.plusonline.nl/feestdagen/waarom-zoeken-we-eigenlijk-paaseieren

Boeken

• T. Dekker, H. Roodenburg (red.) [et al.] (2000). 'Volkscultuur: een inleiding in de Nederlandse etnologie'. Nijmegen: Uitgeverij SUN