Gezonde competitie of uitbuiting?
Schoonheidswedstrijden
Auteur: Histories
In ons land worden ontelbaar veel miss- en misterverkiezingen gehouden, zowel op regionaal, provinciaal als nationaal niveau. Zo verkiezen ze jaarlijks in Beervelde een Aardbeienprinses, in Antwerpen een Miss Diamant en in Overijse een nieuwe druivenkoningin. Ook iedere provincie kiest jaarlijks zijn mooiste inwoner en op nationaal niveau wordt er onder andere een Miss België, Miss Sports Belgium en Miss Welness gekozen.
Geschiedenis
Hoewel schoonheid in vele oude culturen bewonderd werd, is het niet duidelijk of er ook echte schoonheidswedstrijden werden georganiseerd. De ‘moderne’ schoonheidswedstrijden zoals we die vandaag kennen zijn eind negentiende, begin twintigste eeuw ontstaan. De eerste Europese schoonheidswedstrijd zou hebben plaatsgevonden in het Belgische Spa, in 1888. In Amerika wordt de eerste schoonheidswedstrijd toegeschreven aan de legendarische Phineas T. Barnum, die vooral bekend stond om zijn shows met ‘freaks en andere curiositeiten’. De show, die in 1854 moest plaatsvinden, werd echter afgevoerd onder luid protest van de plaatselijke bevolking, omdat enkel vrouwen van ‘bedenkelijk allooi’ zich zouden hebben ingeschreven. In de komende jaren ging Barnum dan maar op zoek naar de mooiste vrouw via ingezonden foto’s, een concept dat door heel wat kranten werd overgenomen als een soort van publiciteitsstunt.
Ook de grootste nationale verkiezing in ons land, Miss België, ontstond als een publiciteitsstunt voor een krant. Net na de Eerste Wereldoorlog organiseerde het tijdschrift Picollo een wedstrijd om de mooiste vrouw van België te vinden. De wedstrijd was een stunt voor de krant La Dernière en werd aan de kust georganiseerd, naar analogie met Groot-Brittannië. De Britse kuststeden verkozen immers ieder jaar een Miss om het toerisme aan te zwengelen. De stunt lukte en de verkoop van de krant steeg. Daardoor werd het project verder uitgewerkt en in 1930 werd Netta Duchateau tot allereerste echte Miss België gekroond.
Opzet
Iedere missverkiezing heeft een eigen geschiedenis en een eigen opzet. Veelal draait de selectie toch rond het uiterlijk van de kandidaten, al zijn er ook verkiezingen die rekening houden met talent, intelligentie en persoonlijkheid. Bij Miss België stellen de organisatoren nog bijkomende eisen, zoals ongetrouwd en kinderloos zijn. Hoewel ‘Miss’ in het Engels verwijst naar een ongetrouwde vrouw, zijn er veel verkiezingen die tegenwoordig afstappen van de idee dat een Miss niet getrouwd mag zijn. Bij Mrs. Globe Belgium bijvoorbeeld speelt het geen rol of je kinderen of een echtgenoot hebt, al moet je wel minstens 26 jaar oud zijn.
De kandidaten moeten vaak op zoek gaan naar sponsors om hun campagne te kunnen betalen. Ze verdelen pamfletten, maken posters en organiseren allerlei evenementen om in de kijker te lopen. Tijdens de verkiezing moeten de meisjes doorgaans defileren in avondkledij en/of in zwempak of bikini. Tijdens sommige verkiezingen is ook een talentenronde of een vragenronde ingebouwd. De kandidaten worden meestal gerangschikt en een ervan wordt tot winnares gekroond. De keuze gebeurt vaak door de combinatie van een jury en het publiek. Dat laatste kan dan een stem uitbrengen via invulformulieren of sms. De winnaars van schoonheidswedstrijden krijgen doorgaans een prijs zoals een auto, een geldsom of een modellencontract.
Schoonheidswedstrijden worden ook op internationaal niveau georganiseerd, zoals de Miss World, Miss Universe, Mrs. Globe en Miss Benelux verkiezing.
Schoonheidswedstrijden zijn echter niet enkel voor vrouwen. De laatste decennia doen ook steeds meer misterverkiezingen hun intrede. In België bijvoorbeeld werd in 1995 voor het eerst de Belgian Goodlooking Men Contest georganiseerd, die later de naam Mister Belgium kreeg. Andere bekende wedstrijden voor mannen zijn Mister Belgium Style, Mister Belgium Personality en Mister Gay Belgium.
Controverse
Doordat missverkiezingen voornamelijk rond een maatschappelijk geconstrueerd ideaalbeeld van vrouwen draaien, krijgen ze veel kritiek vanuit feministische hoek. Ook een van de meest voorkomende ronden in schoonheidswedstrijden – het badpakkendefilé – wordt vaak als vrouwonvriendelijk bestempeld. Het bekendste protest tegen schoonheidswedstrijden in België is ongetwijfeld dat uit 1971, wanneer de feministische actiegroepen Dolle Mina en het Front de Libération des Femmes de Miss België verkiezing grondig verstoorden. Danielle Colardyn had als infiltrant deelgenomen aan de verkiezing en was door de jury geselecteerd. Haar verhaal kun je op deze website lezen. Toen ze op het podium stond stak ze bij wijze van protest een vuist in de lucht, waarop twee Dolle Mina’s op het podium kropen met een spandoek waarop stond: ‘Halt aan de uitbuiting van de vrouw’. Andere leden deelden pamfletten uit en zowel Antwerpen als Brussel hingen vol affiches met ‘Miss België=een veewedstrijd’. De feministen wilden met hun acties een debat uitlokken, maar daar kwam weinig van in huis. Nadat ze door de politie de zaal waren uitgezet, ging de verkiezing gewoon door.
Ondertussen klinkt de kritiek zodanig door dat sommige schoonheidswedstrijden hun opzet hebben aangepast. Zo is het niet meer overal gangbaar dat deelneemsters defileren in badpak of bikini. Ook worden de verkiezingen soms aangewend om een bepaalde maatschappelijke of politieke boodschap uit te dragen en kan het een platform voor verandering zijn.
Desondanks komen er, sinds een aantal jaren, meer en meer stemmen op – ook op politiek vlak – om schoonheidswedstrijden af te gelasten. Vooral de kinderversies, een nieuwe hype geïnspireerd op (tv-)initiatieven uit het buitenland zoals het Amerikaanse “Toddlers and tiaras” (vertaling: kleuters en kroontjes) krijgen veel negatieve commentaar. De zogenaamde mini-missverkiezingen en het promoten van een schoonheidsideaal dat ermee gepaard gaat, zou een negatieve impact hebben op de ontwikkeling van de jonge meisjes die deelnemen.
Meer informatie en verantwoording
Afbeeldingen
De afbeeldingen genummerd op volgorde van boven- tot onderaan de pagina:
- (bannerafbeelding) Pageant winner. UrbanPromise, CC BY 2.0 https://creativecommons.org/licenses/by/2.0, via Wikimedia Commons
- 1959: Vertrek naar Palermo van o.a. Miss België (helemaal links) en andere Europese winnaars van schoonheidswedstrijden voor Miss Europe. Harry Pot / Anefo, CC0, via Wikimedia Commons
- Halt aan de uitbuiting van de vrouw. Nooit meer dezelfde | Dolle Mina, via: http://www.nooitmeerdezelfde.be/dolle-mina/
Artikelen
- Browne, P., The guide to United States popular culture, Popular Press, Wisconsin, 2001.
- De Smit, K., Hoe dol was Dolle Mina?: een geschiedenis van de Dolle Mina's in Vlaanderen, Academia Press, Gent, 2006.
- Een leven als miss België, Ars Entertainment, Zaventem, 2007.
Webpagina's
- www.missbelgie.be
- www.missitems.be
- https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/06/05/miss-america-wedstrijd-zegt-bikini-vaarwel/
- https://radio1.be/moet-bikinidefile-worden-geschrapt-miss-belgie-het-en-blijft-een-schoonheidswedstrijd
- https://www.kinderrechtencommissariaat.be/advies/schoonheidswedstrijden-voor-kinderen
- https://weekend.knack.be/lifestyle/beauty/schoonheidswedstrijden-voor-jonge-kinderen-mogen-niet-toegelaten-worden/article-normal-705737.html?cookie_check=1597830830
- https://www.gva.be/cnt/dmf20170428_02857676/deze-schoonheidswedstrijden-voor-kinderen-worden-in-ons-land-gehouden