Ramadan en Fitr-feest (Suikerfeest)

Vasten, vieren en bezinning

Ramadan en Fitr-feest

Auteur: Histories

De ramadan is de negende maand van de islamitische kalender, ook wel de vastenmaand genoemd. Gedurende deze vastenmaand vast de islamitische gemeenschap, dit wil zeggen dat moslims tussen zonsopgang en zonsondergang niet eten, niet drinken, niet roken en geen geslachtsgemeenschap hebben. Kleine kinderen, zieken, zwangere vrouwen en iedereen voor wie vasten een bedreiging voor de gezondheid kan vormen, mogen gedurende deze periode echter wél eten en drinken overdag.

In de rubriek 'over-dragers' spreken we met en over dragers van rituelen, tradities of gebruiken. Zo sprak Histories met Assia Azirar, over het vasten tijdens de ramadan. Ze gaf een uitgebreide uitleg over hoe dat precies gaat, en wat het voor haar betekent. Je leest er meer over op deze pagina. Met Najet Boulafdal spraken we kort over Eid al-Fitr of het Suikerfeest. Haar ervaringen lees je op deze gesprekspagina. Amani El Haddad gaf ons uitleg over de iftar en paaseitjesraap die zij heeft georganiseerd met Voem en over de werking van Voem. Lees hier meer.

Verzengende hitte

Tijdens ramadan wordt herdacht dat Mohammed zijn eerste boodschap van Allah ontving. Deze werd neergeschreven in de Koran. De naam verwijst naar de volledige maand, en komt van het Arabische woord ramida of ar-ramad – wat verzengende hitte of droogte betekent en vooral naar de grond (of naar heet zand) verwijst. Sommigen zeggen dat de goede daden die moslims tijdens ramadan doen - zoals vasten, giften geven aan goede doelen, bidden, etc. - de zonden als een verzengende zon wegbranden.  

Start van de ramadan

De start van de ramadan is afhankelijk van de islamitische maankalender. Ieder jaar wordt op basis van de stand van de maan en andere astronomische waarden berekend wat de start van de ramadan zal zijn. Een imam maakt kort van tevoren bekend welk moment het precies is. Toch baseren vele moslims zich niet alleen op berekeningen maar ook op wat ze kunnen zien: De nieuwe maansikkel. Traditioneel is de nieuwe maansikkel het teken dat de ramadan is begonnen. 

Nieuwe maan

We hebben daar een kalender voor. Die krijgen we van de moskee. Daarop staan alle uren van het gebed, en ook wanneer je dus mag eten. Toch wachten we dan altijd nog heel even: als er bijvoorbeeld om 22u06 op de kalender staat, dan rekenen we daar voor de zekerheid nog 3 minuten bij en beginnen we pas te eten om 22u09. Zo eten we zeker niet te vroeg. Dat is belangrijk, omdat je anders een hele dag voor niets hebt gevast.

~ Citaat uit het gesprek met Assia Azirar

Sahoor

Sahoor is de maaltijd die ‘s ochtends vroeg, voor zonsopgang, genuttigd wordt. Voor sommigen gaat het vasten makkelijker dan voor anderen, maar desondanks zijn er manieren om je aan te passen aan het nieuwe eetpatroon. Zo proberen moslims tijdens de sahoor voedsel te eten dat lang energie geeft.  

Vasten

Het vasten is één van de vijf zuilen van de islam. De vijf zuilen (of religieuze verplichtingen) van de islam bestaan uit: geloofsbelijdenis, gebed, religieuze belasting, reflectie en vasten, bedevaart. Er wordt dan ook veel belang gehecht aan deze periode. De ramadan wordt eerder beschouwd als een zegen dan als een beproeving. Vandaar dat moslims elkaar een gezegende ramadan toewensen. Samenhorigheid staat centraal, maar er wordt tevens veel aandacht geschonken aan discipline, uithoudingsvermogen en zelfbeheersing. Moslims vasten één maand lang om hun liefde voor Allah te bewijzen. Bovendien proberen ze de Koran uit te lezen op slechts één maand tijd. 

Er zijn dus twee vormen van vasten in de islam: verplicht en optioneel vasten. Het verplichte vasten hangt sterk samen met ramadan. Het begint bij de eerste tekenen van zonsopgang en eindigt bij zonsondergang. In de tussentijd mag niet gegeten of gedronken worden. Daarnaast zijn er nog andere aspecten die bij het vasten horen. Het sociale aspect, bijvoorbeeld: Moslims proberen tijdens het vasten conflicten uit de weg te gaan en maken geen ruzie. Dat zou niet passen bij iemand die zich met aandacht op het religieuze wil richten. Dan is er natuurlijk ook nog het spirituele en religieuze aspect: Moslims worden bijvoorbeeld uren voor zonsopgang al wakker om te bidden en/of de Koran te lezen gedurende de maand van ramadan.  

“'Voor mij is vasten een kwestie van mijn grenzen te verleggen en is elke iftar een overwinning. Anderzijds is de ramadan een maand van bezinning en introspectie.”

~ Citaat uit het gesprek met Najet Boulafdal

Normaal gesproken is het al een groot onderdeel van het dagelijks leven van een moslim, maar tijdens de ramadan staat het nog centraler: geld of giften geven aan mensen die ze nodig hebben. Vasten draagt bovendien bij aan het besef dat er veel mensen zijn die iedere dag de ongemakken van honger en armoede moeten ervaren. Er wordt daarom ook geloofd dat vasten belangrijk is voor de ontwikkeling van een moslim (of van een mens in het algemeen). 

Optioneel vasten kan doorheen het hele jaar, bijvoorbeeld om een gebed kracht bij te zetten. 

Iftar

Bij zonsondergang wordt het vasten verbroken. Het is dan gebruikelijk om anderen uit te nodigen voor een maaltijd, om de ervaringen van de dag samen te kunnen delen. Die gezamenlijke maaltijd, waar soms grote groepen mensen zich bij aansluiten, wordt ‘iftar’ genoemd.  Lees meer over wat er tijdens de iftar gegeten wordt in onze fiche over brood en gebak in het jodendom, christendom en de islam. 

Einde van de ramadan

De laatste tien dagen van de ramadan worden als extra heilig gezien. Op de 27e nacht van de maand wordlaylat al-qadr' (Nacht van de Macht, Nacht van het Lot) genoemd. Dat zou namelijk de nacht zijn geweest waarop Profeet Mohammed de allereerste boodschap van Allah ontving, de eerste openbaring van de Koran. Dit is de reden waarom er op de laatste tien dagen voor vele moslims extra nadruk ligt op bidden en uit de Koran lezen en/of voordragen. 

Koran en een schaal met dadels

Samen eten tijdens Eid al-Fitr

Fitr-feest

De periode van inkeer tijdens ramadan wordt afgesloten met Eid al-Fitr, ook wel bekend als het Suikerfeest of kleine feest (het grote feest is het Offerfeest).  Dit is één van de belangrijkste feesten voor de islamitische gemeenschap. Het valt steeds op de eerste dag van de tiende maand, maar valt dus niet ieder jaar op dezelfde dag, vanwege de navolging van de maankalender. 

Eid-al-Fitr duurt drie dagen. Gedurende deze drie dagen wordt er naar de moskee gegaan en komen familie, buren en vrienden bijeen om smakelijke maaltijden te nuttigen. Decennia geleden is de  naam ontleend aan het Turks ‘Seker Bayrami’, Suikerfeest, omdat er dan ook veel zoetigheid wordt gegeten. Sommige moslims keren zich tegenwoordig echter tegen die naam, omdat het zou benadrukken dat het feest alléén om zoetigheid gaat, en niet ook om ander voedsel, vroomheid en vreugde. Er wordt dan gezegd dat het ook vreemd zou aanvoelen als Pasen de naam ‘Eierfeest’ zou krijgen. Dat dekt de lading niet. Eid al-Fitr betekent letterlijk ‘het feest van het verbreken van het vasten’, en is dus gepaster. Een naam als ‘Fitr-feest’ of ramadanfeest zou volgens sommigen ook kunnen. Zeker is dat Eid al-Fitr op vele plaatsen is uitgegroeid tot een heus buurtfeest waarop iedereen welkom is.  

Meer informatie en verantwoording

Afbeeldingen

De afbeeldingen genummerd op volgorde van boven- tot onderaan de pagina:

  1. (bannerafbeelding) Lantaarns met islamitische kunst. Rawan Yasser, 24-12-2019, via: https://unsplash.com/photos/Y-joaXX7XCQ
  2. Nieuwe maan. Terry Richmond, 25-01-2018, via: https://unsplash.com/photos/a7fr9EcQRw0
  3. Koran en een schaal met dadels. Abdullah Arif, 23-04-2020, via: https://unsplash.com/photos/Dxi6KbpvUgA
  4. Eid al-Fitr en samen eten. Gradikaa Aggi, 14-06-2018, via: https://unsplash.com/photos/x1Pi--IsCBY

Artikelen

Nieuwsberichten

Webpagina's

Meer weten?