Islamitische initatierituelen

Binnen de islamitische gemeenschap worden jongens vóór ze hun puberteit bereiken, besneden. Deze traditie is eeuwenoud en tevens algemeen verspreid in de islamitische wereld. Het besnijden van jongens is evenwel niet verplicht, want het staat niet vermeld in de Koran. Het werd wel geadviseerd door de profeet Mohammed waardoor alle mannelijke moslims zich sindsdien laten besnijden. Het is zelfs zo dat onbesneden mannelijke moslims niet als moslims worden beschouwd en aldus niet mogen trouwen.

De leeftijd waarop islamitische jongens dienen te worden besneden, ligt niet vast. Om die reden zijn er vele lokale verschillen. Zo worden bijvoorbeeld Marokkaanse jongens op jongere leeftijd besneden dan Turkse jongens. Bij Turkse jongens vindt de besnijdenis vaak plaats na hun zevende levensjaar, zodat ze het ritueel bewust kunnen meemaken. Wel dient de besnijdenis uitgevoerd te worden vooraleer de jongen de puberteit bereikt. De besnijdenis symboliseert dan ook de overgang naar de religieuze volwassenheid. Deze religieuze reden is met andere woorden belangrijker dan de hygiënische reden.

Traditioneel werden besnijdenissen thuis uitgevoerd, maar tegenwoordig worden islamitische jongens vooral besneden in ziekenhuizen onder gedeeltelijke of volledige narcose. In tegenstelling tot het katholicisme, worden de rituelen die met een besnijdenis gepaard gaan, niet van bovenaf opgelegd. Er is immers geen centraal gezag voor moslims, zoals de paus dat is voor de rooms-katholieken. De islamitische plechtigheid kan dan ook sterk verschillen naar gelang de gewoontes in een familie of de context waarin het zich afspeelt (bv. op het platteland of in de stad, financiële situatie ouders,…). Veelal wordt de dag vóór de besnijdenis het haar van de jongen geschoren en worden zijn handen en voeten versierd met henna. Wanneer de dag van de besnijdenis aanbreekt, dient de jongen zich goed te wassen. Het is namelijk heel belangrijk dat de jongen ritueel rein is vóór de besnijdenisceremonie kan plaatshebben. Tijdens de ingreep worden verzen opgezegd uit de Koran. Het bed en het besnijdeniskostuum van de jongen worden versierd en in vele gevallen worden mandjes gevuld met snoepgoed. Na de ingreep worden de snoepjes uitgedeeld aan de andere kinderen en kan het eigenlijke besnijdenisfeest aanvangen. Op een besnijdenisfeest komen familie en vrienden samen om een lekkere maaltijd te nuttigen en om de besneden jongen geld en cadeaus te schenken. Ook wordt er gedanst en plezier gemaakt. Er dient wel te worden opgemerkt dat besnijdenisfeesten hier kleinschaliger zijn dan in het land van herkomst. Soms valt het feest zelfs helemaal weg. Sinds het begin van de 21ste eeuw kiezen veel moslims er in België bijvoorbeeld voor om hun pasgeboren jongetjes meteen na de geboorte te laten besnijden in het geboortehuis en viert men geen aparte ceremonie meer.

In tegenstelling tot wat velen denken, is het besnijden van meisjes niet kenmerkend voor de islamitische gemeenschap. Het is dan ook geen religieuze praktijk, maar eerder een culturele praktijk om de eer of de maagdelijkheid van het meisje te garanderen. In veel landen is het besnijden van vrouwen verboden en religieuze leiders spreken zich vaak uit tegen de praktijk. Een specifiek overgangsritueel voor meisjes is er niet, al wordt in sommige gemeenschappen een meisje pas vrouw en lid van de religieuze gemeenschap wanneer ze in het huwelijk treedt.

Ook het dragen van een Hijab kan gezien worden als een intiatieritueel. Een moslimmeisje kan vanaf haar eerste menstruatiecyclus deze religieuze hoofddoek dragen. Afhankelijk van het land, de gemeenschap of familie waar ze woont, is het dragen van een Hijab een verplichting, een aanraden van haar omgeving, of een eigen keuze als persoonlijk statement. Zo kan een meisje ervoor kiezen om een hijab te dragen als uiting van haar geloof, om zich bescheiden te kleden voor Alah, of om een andere persoonlijke reden.

Vandaag de dag is het dragen van een Hijab op verschillende plaatsen een discussiepunt. Doordat steeds meer moslims in een land wonen waar een andere religie dominant is, is het dragen van een Hijab niet meer overal even voor de hand liggend. Maar ook op vlak van emancipatie zijn er interne discussies: steeds meer moslimvrouwen willen zelf kunnen beslissen of ze een Hijad dragen of niet.

Afbeeldingen

De afbeeldingen genummerd op volgorde van boven- tot onderaan de pagina:

(bannerafbeelding) Kind leest uit een (heilig) boek. Aaron Burden, 10-04-2017, via https://unsplash.com/photos/6jYoil2GhVk
Jongetjes in prinsenkledij voor besnijdenisfeest. L’auteur n’a pas pu être identifié automatiquement. Il est supposé qu'il s'agit de : Briain (étant donné la revendication de droit d’auteur)., Public domain, via Wikimedia Commons
Hijab. Omar Elsharawy, 01-12-2020, via: https://unsplash.com/photos/gFHBofW3ncQ