Oost west, thuis best. Of om het met de woorden van een bekende tv-serie te zeggen: Nergens beter dan thuis. Het zijn zeker clichés, maar ze bevatten tegelijkertijd veel waarheid: het eigen huis, het thuis, roept vaak sterke emoties op. Fundamenteel hierbij is dat huizen beschermen tegen de elementen: ze bieden droogte en warmte. Het samenwonen in een huis definieert ook de kleinste sociale en economische eenheid, die van het huishouden. Het huis/thuis is ten slotte ook de plaats waar sociaal gedeelde waarden, normen en structuren aangeleerd worden.
Dit artikel zal vroegmiddeleeuwse huizen, erven en nederzettingen in noordelijk Francia bestuderen aan de hand van drie gevalstudies. Twee vragen staan hierbij centraal. De eerste behandelt hoe deze huizen, erven en nederzettingen eruitzagen en hoe ze opgebouwd en georganiseerd waren. De tweede vraag is wat deze huizen, erven en nederzettingen ons leren over de sociale, economische en culturele structuren van de samenlevingen die ze gebouwd hebben. Door de belangrijke relaties tussen huis, erf en nederzetting enerzijds en de sociale, culturele en economische organisatie anderzijds, bieden de fysieke aspecten van de samenleving een manier om door te dringen tot deze meer ongrijpbare elementen. Anderzijds zijn huizen, erven en nederzettingen geen perfecte uitdrukking van de structuren die hen vorm geven, aangezien ze het product zijn van een samenspel van verschillende motieven die elkaar beïnvloeden. Hun betekenis wordt ten slotte niet door iedereen op dezelfde manier toegekend of begrepen, zelfs niet door leden van hetzelfde huishouden. Dit geldt natuurlijk nog veel meer voor de hedendaagse onderzoeker die met een ‘moderne’ bril pre-industriële samenlevingen bestudeert.
