Sprekende gelijkenis door 3D printing: Reus Hendrik van het Bruegelcomité te Wingene
In gesprek met Katrien Delodder
In de rubriek 'over-dragers' spreekt Histories met en over dragers van rituelen, tradities of feesten. Dat zijn mensen die op allerlei manieren betrokken kunnen zijn bij zo'n ritueel, traditie of feest. We noemen hen dragers, omdat ze hun praktijk in leven houden door die zelf uit te voeren en door ze op anderen over te dragen.
Denk aan stagediven: Alleen als de hele menigte meewerkt, en de stagediver telkens een stukje verder draagt naar de volgende, zal de persoon niet vallen. En hoe meer mensen meedoen, hoe langer de duik kan duren.
In het West-Vlaamse Wingene dansen de inwoners sinds kort met hun ereburgemeester door de straten. Niet per se met de echte man, maar met een uitvergroting ervan. In 2023 onthulde het Bruegelcomité op hun Bruegelfeesten reus Hendrik, de reuzenversie van ereburgemeester Hendrik Verkest. Reus Hendrik weegt een halve ton, is bijna 4 meter hoog en is enorm beweeglijk. Al sinds de jaren ’50 lopen er reuzen rond in de gemeente. Onder andere Dulle Griet en Pieter Bruegel zijn al decennialang bekende gezichten in het dorp. Maar reus Hendrik is anders dan deze twee. Wat er precies anders is aan de reus, vertelt Katrien Delodder.
Benieuwd naar de andere reuzen in Vlaanderen? Check zeker eens onze groeiende reuzendatabank!
Ontdek de Bruegelfeesten op onze feestendatabank of op de site van het Bruegelcomité.
Mijn naam is Katrien Delodder en ik ben actief als secretaris bij het Bruegelcomité van Wingene. Vroeger was ik ook leerkracht. Ons bestuur is verantwoordelijk voor de Bruegelfeesten- en stoet. Tijdens het eerste weekend van september organiseren we tal van activiteiten die het dorpse feestleven op gang brengen. Op deze manier willen we de schilderijen van Pieter Bruegel tot leven wekken. De feesten bestaan al sinds 1954, maar het huidig comité is ontstaan in 1989. In 1991 blies het comité de reuzenstoet nieuw leven in en haalde het de oude reuzen terug van onder het stof.
Bij het project rond reus Hendrik was ik vooral betrokken als ondersteuner. Ik maakte verslag op van de vergadermomenten. Ik legde ook de contacten die nodig waren om onze werking uit te breiden. Zelf heb ik dus niet gebouwd, ik was eerder de werker op de achtergrond.
Het begon eigenlijk allemaal op een persconferentie naar aanleiding van de aanstelling van onze nieuwe voorzitter. Daar drukte hij zijn wens uit om een nieuwe reus te maken naar het beeld van de vorige burgemeester van Wingene. Nadien hebben we een oproep uitgezonden om mensen te zoeken die een handje wilden toesteken. De achttal deelnemers vormden een werkgroep en konden tijdens brainstormsessies hun mening uiten over hoe de reus er uit moest zien. We waren het allemaal eens: we wilden een originele, mooie reus. We hebben veel complimenten gekregen op die manier van werken, dus dat nemen we mee voor toekomstige vergaderingen.
Samen kwamen we op het idee om een natuurgetrouwe weergave van de vorige burgemeester te maken. We wilden geen karikatuur van de man creëren, omdat het een dorpsfiguur is die ons respect heeft verdiend. We wilden een echte meneer maken, een grote meneer, letterlijk en figuurlijk. Om dat te kunnen realiseren, hebben we ervoor gekozen om het hoofd van de reus in 3D te laten printen. Op een reis naar Portugal hadden we eens iemand met deze techniek zien werken. Dat was dan meteen ook de inspiratiebron.
Ook de afmetingen wilden we zo natuurgetrouw mogelijk weergeven. We hebben iemand van kop tot teen afgemeten en de resultaten vervolgens maal 1,75 gedaan. Dat was een goede afspraak, omdat het duidelijkheid schiep. Dat zorgde soms wel voor wat uitdagingen, omdat we onze reus ook heel beweeglijk wilden maken. Sommige afmetingen moesten we wat aanpassen om er zeker van te zijn dat de schouder- en heupgewrichten correct functioneerden.
Het resultaat is dat het reuzenhoofd als twee druppels water lijkt op het echte hoofd van de vorige burgemeester. Het grootste deel van het hoofd is gemaakt uit plastic. Het gezicht hebben we dan nog laten verfijnen in een ander, zachter soort plastic dat precies de huid nabootst. Dat is verrassend, maar ook confronterend. Misschien een beetje eng zelfs. Als die persoon er bijvoorbeeld niet meer is, blijft dat evenbeeld nog steeds bestaan. Het geeft me wel een vreemd gevoel.
Ik vond het wel interessant om een nieuwe, moderne techniek toe te passen op een traditie die al zo lang bestaat. Het hoofd hebben we in samenwerking met de 3D printing firma ‘Polybull’ gemaakt. Onze organisatie kreeg direct modellen en voorbeelden van wat er allemaal mogelijk was met die techniek. Dat was ook een zeer fijne samenwerking, omdat de firma met ons meedacht over alle mogelijkheden.
Het is natuurlijk geen goedkope keuze geweest. Om dat financieel te kunnen dragen, hebben we sponsors gezocht. In eerste instantie kregen we subsidies vanuit de gemeente. Daarnaast heb ik ook mensen gecontacteerd die al een link hadden met het verhaal dat de reus uitdraagt. Ze waren dan ook wel heel trots dat we hen gevraagd hadden. Dankzij deze lokale sponsors zijn we dan ook rondgekomen met het project.
Een belangrijke mijlpaal voor ons was toen Hugo (Erfgoedcel TERF) zei dat we ons project zo ruim mogelijk moesten maken. Het was eigenlijk helemaal niet het plan om de inwoners van Wingene zoveel te betrekken. Uiteindelijk zijn we heel blij dat we dat gedaan hebben, omdat de reus nu door vrijwel de gehele gemeente wordt gedragen. Dat heeft ons geleerd dat je geen reus op je eentje kan bouwen. Als we niet zo open waren geweest, had dit nooit zo succesvol geweest. Een werking waar je constant connecties zoekt met mensen en organisaties is zeer verrijkend. Het is een hoop extra werk, maar het loont achteraf.
We brengen ons reuzenverhaal in scholen. We hebben een bundel gemaakt met uitleg, verhalen en boeken over reuzen. Dat werd vervolgens toegepast binnen een project dat het vierde leerjaar ieder jaar doet rond de gemeente Wingene. Zo was de link ook snel gemaakt met het verhaal en de verwezenlijkingen van de vorige burgemeester. Via reus Hendrik willen we de kinderen vooral ook meegeven dat je groot kan zijn in gestalte, maar ook in daden.
In ons Bruegelcomité zijn er ook net drie jonge mensen bij gekomen. We laten hen zelf beslissen tot hoe ver hun engagement reikt. Op die manier respecteren we hun tijd en inzet. We zijn heel trots op die manier van werken.
Ik moet zeggen dat ik in het begin totaal niet de link legde met erfgoed. Door zo betrokken te zijn in het maakproces en in de reuzengeschiedenis te duiken, ben ik er nu wel echt van overtuigd dat reuzen erfgoed zijn. Reuzen zijn iets dat we met heel ons verleden meedragen. We moeten er zorg voor dragen en het levend houden.
Ook wanneer ik rond reuzen werk met kinderen in het onderwijs besef ik dat het erfgoed is. Als ik het enthousiasme merk bij hen wanneer ik een verhaal voorlees, zie ik dat steeds meer in. Die reuzen, die verhalen, zitten in ons gebakken.
Per reus hebben we houten kisten gemaakt waarin we de verschillende onderdelen van de reuzen netjes kunnen opbergen. Aan de kisten zitten ook hendels, waardoor we die gemakkelijk kunnen verplaatsen. Deze kisten staan in een opslagplaats van iemand die vroeger in ons bestuur zat. De gemeente betaalt ook de huur voor de bewaarplaats.
De kennis om de reuzen op te bouwen bewaren we ook. In de kisten zitten gelamineerde foto’s die stap voor stap het bouwproces van de reus illustreren. Dat hebben we gedaan omdat we merkten dat het opzetten van de reus altijd moeilijker was als er geen reuzenbouwer aanwezig was. De mensen die heel betrokken waren bij het bouwen zullen er niet altijd meer zijn. Zo’n werkvolgorde is een handige oplossing om deze uitdaging te overkomen in de toekomst.
Begin zeker op tijd en durf af en toe strakke deadlines te zetten. Als je dat niet doet, ga je heel snel zaken beginnen uitstellen. In ons geval hadden we een dag waarop de reus echt af moest zijn. Toch hebben we de deadline vroeger gelegd. Er kan nog van alles misgaan en op deze manier heb je nog tijd om eventuele problemen op te vangen. Probeer ook een vaste ‘reuzendag’ af te spreken met je team. Op deze dag weet iedereen dat er aan de reus zal worden gewerkt. Zo houdt iedereen zijn agenda een beetje vrij.
Verzamel ook genoeg mensen, omdat zo’n project enorm veel menskracht vraagt. Je hebt veel verschillende soorten mensen nodig om je werking goed te laten verlopen. Werk verdelen is heel belangrijk. Niet iedereen kan alles, dus je moet hen zelf laten kiezen hoe ze willen bijdragen.
Onze Bruegelfeesten zitten er aan te komen en we zouden hem heel graag terug willen inzetten. We dachten eraan om hem enkele dagen voor het begin van de feesten door de straten te laten fietsen. Hij zou dan als belleman de feesten aankondigen voor de mensen in Wingene. We willen hem ook aan het hoofd van de stoet inzetten om de feesten officieel te openen. We moeten Hendrik zoveel mogelijk naar buiten brengen, zodat de mensen hem blijven herinneren.
Dankjewel voor het gesprek!
Dit interview werd afgenomen in kader van het project ‘Focus Vakmanschap’.