Divali
In gesprek met Rachna Chitkara
Auteur: Histories
In de rubriek 'over-dragers' spreekt Histories met en over dragers van rituelen, tradities of feesten. Dat zijn mensen die op allerlei manieren betrokken kunnen zijn bij zo'n ritueel, traditie of feest. We noemen hen dragers, omdat ze hun praktijk in leven houden door die zelf uit te voeren en door ze op anderen over te dragen.
Denk aan stagediven: Alleen als de hele menigte meewerkt, en de stagediver telkens een stukje verder draagt naar de volgende, zal de persoon niet vallen. En hoe meer mensen meedoen, hoe langer de duik kan duren.
Wereldwijd wordt morgen Divali gevierd. Voor hindoes is dit jaarlijkse feest een van de belangrijkste vieringen in het kalenderjaar. Overal ter wereld treffen mensen op dit moment de nodige voorbereidingen voor de viering. Ook in Vlaanderen is dat het geval. In West-Vlaanderen brengt de vereniging Aasamai Mandir Belgium vzw hindoes uit de hele provincie bij elkaar. Een van hen is Rachna Chitkara uit Kortrijk. Aan Histories vertelde zij met veel plezier wat Divali voor haar betekent.
Divali is eigenlijk een lichtfeest. Er zijn verschillende verhalen aan verbonden. In mijn kindertijd heb ik van mijn ouders altijd meegekregen dat we op Divali de overwinning van het goede op het kwade vieren. Het licht staat dan uiteraard symbool voor het goede en de duisternis voor het kwade. Diezelfde symboliek zit ook in het religieuze verhaal dat aan Divali gekoppeld is. Volgens dat verhaal werd de god Rama verbannen. Hij slaagde er echter in zijn vijand te vermoorden. Daardoor konden Rama en zijn vrouw na 14 jaar terugkeren naar hun land. Om hun terugkeer te vieren werden overal bloemen geplaatst en lichtjes aangestoken.
De feestelijkheden nemen meerdere dagen in beslag. In totaal duurt Divali 5 dagen. Aan elke dag is een specifiek aspect of ritueel verbonden. Zelf zijn wij gisteren ook met de voorbereidingen begonnen. We hebben bijvoorbeeld al bepaalde gerechten klaargemaakt. De belangrijkste feestdag is sowieso morgen (23 oktober 2014). Dat is de dag waarop de lichtjes aangestoken worden. In India worden daarvoor traditionele lichtjes gebruikt. Diya heten die. Het zijn kleine lampjes die gemaakt zijn van klei en die gevuld worden met geklaarde boter als brandstof. Hier zijn zulke lampjes echter niet te vinden en ze zelf maken is heel moeilijk en tijdrovend. Zelf gebruiken wij dus theelichtjes, die we overal in huis neerzetten en aansteken.
Een aantal jaren geleden waren we in India om Divali te vieren en daar hebben wij gemerkt dat het feest iets luidruchtiger verloopt. Maar in de eerste plaats wordt toch vooral binnenshuis gevierd, ja. Wel gaan hindoes op Divali ook bij elkaar langs. Op voorhand weet je natuurlijk wel van wie je bezoek kunt verwachten. Ooms of tantes komen dus zeker op bezoek, of wij gaan naar daar.
Ja, dat wel. Morgen zijn de lichtjes natuurlijk het belangrijkste element, maar daarnaast zijn er ook andere aspecten die terugkeren. Als je ergens op bezoek gaat, neem je bijvoorbeeld altijd een gerecht mee. Op Divali wordt vooral zoet eten geserveerd. Het is dus niet zo dat dat er een specifiek gerecht bereid wordt. Het varieert juist heel erg: ieder jaar worden andere zoetigheden bereid. Het gebeurt ook vaak dat er wat vuurwerk wordt afgestoken.
Absoluut. De laatste dag van de viering staat bijvoorbeeld in het teken van de liefde tussen broer en zus. Het is gebruikelijk dat een man dan bij zijn zus langsgaat met een cadeau en dat zij op haar beurt een gerecht voor hem klaarmaakt. In onze familie vatten we dat wat breder op: die dag bezoeken wij bijvoorbeeld ook neven en nichten, of zelfs vrienden. De generatie van mijn ouders hecht nog zeer veel belang aan het religieuze aspect, maar voor jongeren staat vooral het sociale aspect centraal. Voor mij is Divali een bijzondere aanleiding om bij elkaar te komen en samen tijd door te brengen. Dat is zeker niet alleen voor Divali het geval: andere feesten zoals Kerst en Nieuwjaar zien hindoejongeren bijvoorbeeld net zo.
Omdat we bij elkaar langsgaan, hechten we er wel belang aan om op Divali iets moois aan te trekken. Er zijn dus veel hindoes die speciaal voor het feest iets nieuws kopen. Ook daar zit wel een beetje symboliek aan vast. De vierde dag van de viering wordt ook beschouwd als het begin van het nieuwe zakelijke jaar. Er zijn sowieso ook veel mensen die dan traditionele gewaden aantrekken.
Ik denk niet dat dat in Kortrijk nu al gebeurt. Wel heeft Aasamai Mandir Belgium hier vorig jaar een loods gekocht. De bedoeling is dat die omgebouwd wordt tot een cultureel centrum. Hindoes uit West-Vlaanderen hebben dan niet alleen een plek waar ze naar aanleiding van de verschillende feesten zelf kunnen samenkomen, maar waar ook anderen welkom zijn om mee te vieren. We staan hier dus zeker voor open!
Dankjewel voor het gesprek!
Dit interview werd afgenomen in oktober 2014 door LECA (Landelijk Expertisecentrum voor Cultuur van Alledag). De werking van LECA maakt sinds 1 januari 2019 onderdeel uit van Histories. |