Zotte Rik (Antwerpen)
Geslacht
Man
Organisatie
Beherende organisatie
't Sint-Andrieskwartier (privé)
Contactgegevens
Sint-Andriesplaats 24
2000 Antwerpen
03 234 32 42
sah@sint-andries.com
http://www.sint-andries.com
Geboorte
Bouwjaar
1978
Aanleiding
De reus is gebouwd om de herinnering aan volksfiguur Rik Van Aken in leven te houden.
De reus is gedoopt
Zotte Rik werd gedoopt op 2 september. De reus trok onder begeleiding van drumband ‘de Heropbouwing’ en de volksharmonicaïsten naar het stadhuis. John Lundström componeerde een reuzenlied. Elvire Milio bedacht een reuzendans die uitgevoerd werd door de leerlingen van turnkring ‘de Hoop’. Er werd een doopakte opgesteld en er werden suikerbonen uitgedeeld. Ook doopkaartjes werden gedrukt. De syndicale Unie voor het Brood-, Banket-, Chocolade- en IJsbedrijf schreef een wedstrijd voor een reuzenrecept uit. De winnaar werd bakker Buers (hoek Bredestraat en Aalmoezenierstraat).
Wilfried van Nespen is de peter van de reus.
Leona Detiège is de meter van de reus.
De reus is niet ingeschreven in het geboorteregister.
Betekenis
Dit beeldt de reus uit
Dorpsfiguur
Verhaal achter de reus
Zotte Rik is een bekende volksfiguur uit het Sint-Andrieskwartier in Antwerpen. Hij werd op 10 november 1854 geboren als Henri Van Aken, een onwettig kind van Maria Theresia Geley. Toen hij nog geen twee jaar oud was, week hij met zijn moeder uit naar Breda. Een jaar later keerden ze terug naar Antwerpen. Maria Geley huwde Henricus Van Aken, die Henri erkende als wettige zoon. Toen Rik 10 jaar oud was, verhuisde het gezin naar het Sint-Andrieskwartier. Maria leurde met fruit en opende later een winkeltje aan de Lange Ridderstraat. Haar bijnaam was dan ook Mie Citroen. Terwijl Rik met de buurtkinderen aan het spelen was bij een huis in opbouw, viel een blad kalk in zijn oog. Hij werd aan één kant blind. Door een koortsaanval verergerde zijn gezondheidstoestand: langzaamaan werd hij een beetje gek. Er bestaan hier tal van verhalen over. Zo speelde hij op een mirliton terwijl hij door de straten liep, gevolgd door de buurtkinderen. Omdat hij snel achteruit ging, besloot zijn familie hem in 1907 naar Geel te brengen. Later kreeg hij nog verschillende zenuwaanvallen, waarna hij in een krankzinnigengesticht in Mortsel ondergebracht werd. Daar overleed hij in 1909. Zotte Rik werd als figuur vereeuwigd door John Wilms in ‘Uit de parochie van Miserie’ (1941) waarin hij de centrale figuur is. Jan Christiaens sr. schreef een toneelstuk ‘De droom van Zotte Rik’. Dit werd opgevoerd in de Bourlaschouwburg. Voor de première vergezelde de reus het KNS-gezelschap naar de Bourla.
Reuzengroep
Voortbewegen
De reus wordt gerold
De reus wordt begeleid door
Activiteiten
De reus gaat uit in andere gemeentes
Zotte Rik gaat vooral uit voor activiteiten in de wijk. Ook op vraag kan hij elders uitgaan. Gemiddeld gebeurt dit nu 1 tot 2 keer per jaar. Er moet immers transport worden voorzien en er is voldoende personeel nodig. Zotte Rik ging onder andere naar - het huwelijk van Anneke Mossel - het 100-jarig jubileum van Coca Cola - de viering van studentenvereniging Aymie - het jubileum van de stadstrommelaars - de stoet in Mechelen Hij reisde ook mee naar de wijk “Cool” in Rotterdam, de jumelage van de wijk Sint-Andries.
Manier waarop de reus beweegt
De reus buigt niet.
De reus danst niet.
Andere rituelen
De reus kan worden vergezeld door een groep kinderen. Deze kinderen zijn mensen die een groot gesculpteerd hoofd op hun schouders dragen. Daarmee wordt verwezen naar het verhaal van Zotte Rik die blazend op een mirliton door de wijk liep, gevolgd door kinderen. Er werden een aantal kinderhoofden gemaakt, naar het ontwerp van Hugo Baets. Het gaat om grote hoofden die op de schouders rusten van de drager. Er zijn dertien hoofden, maar ze gaan niet altijd allemaal mee.
Constructie
Afmetingen
De reus is 3.2 meter.
Hoofd
Het gebruikte materiaal is polyester.
Het haar is gesculpteerd.
Lichaam
Het gebruikte materiaal is metaal.
De armen zijn van hard materiaal.
Standaardkledij
De reus draagt Een marineblauwe broek/rok, een blauw werkmanshemd met knopen, een rode boerensjaal en een zwarte pet.
De kledij is gemaakt door De leden van Sint-Andrieskwartier herleeft.
Accessoires
De reus draagt Zotte Rik blaast op een mirliton en heeft een rood-wit gestreepte stok vast. Op zijn hemd zijn cirkels van blikken opgespeld als eretekens. Al deze elementen verwijzen naar anekdotes over het leven van Zotte Rik. Hij draagt ook de onderscheiding van de Ludieke Orde van Semini..
Bewaarplaats
Staat van de reus
Redelijk goed
De reus werd gerestaureerd in 1985
Dit is toen gebeurd: De rechterhand uit polyester werd hersteld door kunstenares Myriam Vanderbiesen.
Documentatie
Er is een archief over de reus
Publicaties
Sint-Andrieskwartier Herleeft beschikt over documentatie (krantenartikels, tijdschriften en programma’s van rederijkersstoeten en reuzenommegangen) over de geschiedenis en activiteiten van de vereniging. Zo werd er in 2010 in het Cultureel Ontmoetingscentrum Sint-Andries nog een tentoonstelling gehouden over haar geschiedenis. Ook Zotte Rik komt daarin voor. Publicatie in het boek “Vlaanderens Glorie” door Renaat Van der Linden