BEKNOPT
MamaMito is een citizen science project rond genetische genealogie met als doel verwantschappen via de maternale lijn te traceren om zo nieuwe inzichten te verwerven in het mitochondriale DNA. Deelnemers zoeken hun voormoederlijn op en voeren deze in in een webapp-databank. Op basis van deze genealogische data worden maternale koppels met een gemeenschappelijke voormoeder getraceerd. In de laatste fase wordt het mitochondriale DNA van deze maternale verwanten geanalyseerd. Naast dit wetenschappelijke objectief doet MamaMito aan kennisverruiming en kritische ontwikkeling bij haar deelnemers.
MEER INFO
Stamboomonderzoek is vandaag nog veeleer een mannenzaak. Genealogen hadden in het bijzonder aandacht voor de vaderlijke lijn, omdat verre verwanten in directe vaderlijke lijn door dezelfde of een sterk gelijkaardige familienaam immers makkelijk te vinden zijn. Genetische genealogie had vooral aandacht voor het mannelijke Y-chromosoom. Nochtans is de moederlijke of maternale stamlijn eveneens interessant voor genetisch onderzoek via het mitochondriaal DNA. Dit Mito-DNA wordt enkel via de moeder en dus uitsluitend in moederlijn overgeërfd.
Verre maternale verwanten zoeken is evenwel een flinke uitdaging, omdat de familienaam elke generatie verandert. Die handschoen wordt met dit onderzoeksproject opgenomen. MamaMito heeft tot doel om het brede publiek – in het bijzonder vrouwen – aan te sporen hun maternale stamreeksen op te stellen (in plaats van enkel hun klassieke paternale lijn), deze uit te breiden en beschikbaar te maken voor wetenschappelijk onderzoek.
In het eerste, genealogische luik zoeken deelnemers zelfstandig hun voormoederlijn op. De data van de gevonden voormoeders worden voorzien van bronmateriaal ingevoerd in een web-based databank. Alle data worden door het MamaMito-team gevalideerd (i.e. aan kwaliteitscontrole onderworpen). Dit levert een unieke en kwalitatieve database op met nieuwe gegevens voor historisch demografisch onderzoek. Om deelname laagdrempelig te houden en ook onervaren en nieuwe genealogen aan te trekken, voorziet het project ook in ruime ondersteuning (vorming via een webinar, online tips & tricks, FAQ, persoonlijke hulp…). Door deze gebruikersvriendelijke aanpak én door de focus op de vrouw in de familiegeschiedenis wil MamaMito een nieuwe publiek warm maken voor (genetische) genealogie en burgerwetenschap, hen de basisbeginselen van de genealogie aanleren en hun kritische zin aanscherpen. Naast de immateriële return voor de deelnemers (nieuwe kennis of hobby, hulp bij onderzoek, bijdrage geleverd aan de wetenschap…) hebben zij de mogelijkheid om hun voormoederlijn in een mooi vormgegeven lay-out af te drukken.
In het tweede, genetische luik worden 200 genealogische koppels van maternale verwanten die voldoen aan vooropgestelde voorwaarden, uitgenodigd voor een gratis genetisch onderzoek om de koppeling tussen de stamreeks met het mitochondriale DNA te maken. Een analyse en vergelijking van het mito-DNA van deze maternale verwanten geeft nieuwe inzichten in een nauwelijks bestudeerd onderdeel van ons DNA. De koppeling tussen de genealogische en de genetische data zal de deelnemers bijkomende informatie verschaffen over hun maternale stamreeks en zal het voor academici mogelijk maken hun interdisciplinaire onderzoeksvragen te beantwoorden en innoverende maatschappelijk relevante toepassingen te realiseren binnen de forensische en biomedische wetenschappen, sociobiologie en historische demografie.
MamaMito is een uitstekend voorbeeld van burgerwetenschap of citizen science, waarbij burgers meehelpen aan belangrijk wetenschappelijk onderzoek. Bovendien reikt het project nieuw lesmateriaal aan voor het STEM-onderwijs waarbij leerlingen op een innovatieve manier aan de slag kunnen gaan met de eigen familiegeschiedenis en de rol die genetica en informatica daarbij kan spelen.
DETAILS
Looptijd | 2019-2021 |
Coördinerende instantie | Histories en KU Leuven |
Partners | Familiekunde Vlaanderen VUB Meemoo |