Wat geef jij door aan de volgende generatie?

Wat verzamelen we?

Thuis verzamelen we heel wat dingen die voor ons en onze omgeving een bijzondere betekenis hebben. Een souvenir dat we meebrachten van op reis, foto’s van een memorabel moment, een verzameling objecten verbonden aan onze passie die we jaren geleden zijn gestart en verder aanvullen …

Voor ons zijn dergelijke hebbedingen waardevol, maar hoe denkt onze omgeving erover? Als we over onze passie vertellen en meegeven waarom onze verzameling zo betekenisvol is, kunnen we samen beoordelen of we ze willen doorgeven aan de volgende generatie. Zo ontstaat erfgoed dat van betekenis is voor onze directe omgeving of, meer nog, voor de buurt, voor een regio of, wie weet, zelfs voor Vlaanderen.

Waarderen

Vaak situeert die waarde zich niet in het financiële. Ieder voorwerp draagt heel wat in zich. Zo kan iets omwille van zijn schoonheid, betekenis binnen een groep, de herinnering die het oproept enzovoort … de moeite worden bevonden. Samen overleggen waarom het de inspanning waard is om het te bewaren zorgt ervoor dat een voorwerp voor meerdere mensen duidelijker een echt erfgoedobject is. Zo’n proces noemen we waarderen.

Meerdere betekenissen

Om te bepalen wat erfgoed uit een thuiscontext is, moet je samen met anderen (uit jouw familie, vereniging, straat, buurt of dorp …) waarderen. Voor iedere generatie zijn andere zaken de moeite. Voor iemand die graag in de keuken staat, zullen andere voorwerpen van belang zijn dan voor wie zijn eten altijd aan huis laat leveren. Nodig mensen uit je omgeving uit en vraag hen om een object mee te brengen dat hen een thuisgevoel geeft. Dan kunnen jullie elkaar vragen stellen zoals:

  • Wat is je favoriete voorwerp ?
  • Roept het object herinneringen op?
  • Vind je het mooi?
  • Wat fascineert jou, welk verhaal vertelt het object?
  • Welke van de voorwerpen wil je behouden voor de volgende generaties? Welke niet en waarom?

Door elkaars mening te delen geef je een nieuwe dimensie aan het object en ontdek je vaak meerdere waarden en betekenissen. Waak erover dat één persoon de taak op zich neemt om anderen enthousiast te maken voor het delen van hun passie. Respecteer ook elkaars mening: elke mening telt, ook al wijkt ze af. Dan pas wordt het boeiend en worden alle waarden zichtbaar.

Denk verder bijvoorbeeld ook eens aan de organisatie van ‘een Museum voor een Dag’. Spreek vooraf, in de aanloop naar Erfgoeddag, met een erfgoedgemeenschap of buurt af om objecten te verzamelen over een specifiek thema. Iedereen brengt voorwerpen mee en deelt zijn verhalen met het publiek. Voorbijgangers worden aangespoord om eveneens objecten aan te brengen en hun verhalen te delen. Zo ontstaat stilaan een Museum voor een Dag. En … erfgoed speelt hier een rol als verbindende factor. Je leert mensen kennen en wie weet legt het de kiem voor een groep in de buurt of rond een specifiek thema?

Schatten op het spoor

Bij heel wat mensen thuis bevindt zich een schat aan foto’s. Van een heleboel verenigingen, bedrijven … is dat fotomateriaal zelfs het enige overgebleven spoor. Niet iedereen kan de waarde van deze afbeeldingen goed inschatten. Daardoor zijn ze vroeg of laat onvindbaar, of worden ze vernietigd. Je kan als organisatie proberen om die afbeeldingen op het spoor te komen, bijvoorbeeld met een scandag. Gedurende enkele uren plaats je een scanner op een aangekondigde plaats en nodig je mensen uit om langs te komen. Je kan de meegebrachte foto’s digitaliseren en zo jouw collectie groter maken. De eigenaar krijgt zijn afbeelding uiteraard terug, samen met een gedigitaliseerd exemplaar. Maak de actie gerichter door aan te geven naar wat je op zoek bent, bijvoorbeeld in het kader van een tentoonstelling of tijdschriftartikel.

Je kan ook ruimer gaan, met andere dragers zoals film of dia’s. En ook ander erfgoed komt in aanmerking. En mocht blijken dat je scanner de toevloed niet aankan, dan heb je toch een beeld van wat er zich thuis bij mensen bevindt. Een extra scandag is gemakkelijk georganiseerd.

Waar je  best op let:

  • Hou rekening met de goede praktijk van scannen en digitaal bewaren. Je legt best uit welke kwaliteit de organisatie nastreeft.
  • Geef ook uitleg (bij voorkeur in een schenkingsovereenkomst) over wat je met de foto’s gaat doen (GDPR/auteursrechten/…).
  • Probeer van de schenkers te horen welk verhaal de foto toont: wie staat er op, wat is de gelegenheid, waar en wanneer is de foto genomen, wat is er bijzonder, …?

Meer weten?

  • In het dossier ‘Wat is waarderen?’ op de Erfgoedwijzer lees je meer info over waarderingstrajecten.
  • Inspiratie en praktische tips voor het organiseren van een Museum voor een Dag vind je hier.

 

Oorspronkelijk gepubliceerd in de Inspiratiebrochure Erfgoeddag 2024. Auteurs: Anne-Cathérine Olbrechts en Hendrik Vandeginste. 

Anne-Cathérine is adviseur behoud en beheer bij FARO. Hendrik Vandeginste is consulent bij Histories.

Foto via Pexels.