Hoe maak je een afgewerkte kaart met legenda in QGIS? 

In QGIS kan je je kaart opmaken met tekst en kleur (in deze praktijktip lees je hoe je dat doet). Zo kan je allerlei informatie rechtstreeks weergeven op je kaart. Zodra je tevreden bent met het resultaat, kan je je kaart exporteren als een afbeelding. Die geëxporteerde kaart kan je gebruiken in een artikel, op een website, in een boek… Je kan je kaart voorzien van volgende elementen: 

  • Kaartbereik 
  • Titel 
  • Legende 
  • Noordpijl 
  • Schaalbalk 
  • Gegevens van de auteur 
  • Rasterlijnen en kaartrand 

JE KAART VOORBEREIDEN

Breng in de QGIS-omgeving eerst in beeld wat je op jouw kaart wil zetten. Zoom zoveel uit of in, totdat je alles in de viewer kan zien dat je op je kaart wil tonen. Je kan labels verwijderen of lagen op inactief zetten als je die niet op je kaart wil. 

JE KAART IN HET ‘LAY-OUT’-VENSTER PLAATSEN

Als je kaart juist in de viewer staat, moet je ervoor zorgen dat ze in het ‘Lay-out’-venster terecht komt: 

  1. Ga in de menubalk bovenaan QGIS naar ‘Project’. 
  2. Kies voor ‘Nieuwe Afdruklay-out’. Er opent een nieuw venster. 
  3. Kies een naam voor je kaart en klik op ‘OK’. 
  4. Er opent een nieuw venster (het ‘Lay-out’-venster). Ga in de menubalk bovenaan naar ‘Item toevoegen’. 
  5. Kies voor ‘Kaart toevoegen’. 
  6. Selecteer een gebied op het witte blad waar je je kaart wil zetten. Je doet dit door in de linkerbovenhoek van het blad te gaan staan, je linkermuisknop ingedrukt te houden, naar de rechterbenedenhoek te slepen en los te laten. Zo kan je zelf kiezen hoe groot je het rode vierkant maakt.

    Je kaart in het Lay-outvenster van de Afdrukweergave plaatsen in QGIS

    Kaart in het ‘Lay-out’-venster plaatsen – Stap 1-6

  7. Je kaart verschijnt binnen het bereik dat je geselecteerd hebt. 

LAY-OUT AANPASSEN

Na de vorige stap staat je kaart waarschijnlijk nog niet helemaal op het blad zoals jij het wil. Je kan daarom  de kaart nog wat verplaatsen en in- of uitzoomen. 

Om je kaart in het midden van het witte blad te zetten doe je het volgende: 

  1. Selecteer in de menubalk bovenaan ‘Bewerken’. 
  2. Kies voor de knop ‘Item selecteren/verplaatsen’. 
  3. Je kan de kaart verslepen tot ze centraal op het witte blad staat. 

Om de inhoud van je kaart nog te verschuiven (en dus een ander gebied te tonen dan je aanvankelijk geselecteerd had) doe je het volgende: 

  1. Selecteer in de menubalk bovenaan ‘Bewerken’. 
  2. Kies voor de knop ‘Inhoud verschuiven’. 
  3. Je kan nu de inhoud van de kaart verslepen en zo het bereik dat je op kaart kan zien, aanpassen. 
Item en inhoud verplaatsen in de afdruklay-out van QGIS

Item en inhoud verplaatsen

Om je zichtbare kaart in- of uit te zoomen doe je het volgende: 

  1. Ga in het deelvenster links naar het paneel met de ‘Item-eigenschappen’. 
  2. Bij het onderdeel met de ‘Algemene eigenschappen’ kan je de ‘Schaal’ aanpassen. Door hier een ander getal in te vullen, zal je zien dat de inhoud van je kaart groter of kleiner getoond wordt. 
In- en uitzoomen op je kaart in de afdruklay-out van QGIS

In- en uitzoomen op je kaart

Je kan de lagen of elementen die zichtbaar zijn op je kaart, maar die je eigenlijk niet op de kaart wil tonen, aanpassen. Daarvoor ga je terug naar het hoofdvenster van QGIS en schakel je daar de elementen uit die je niet wil tonen. Ga vervolgens terug naar je kaart in het ‘Lay-out’-venster en klik in het paneel ‘Item-eigenschappen’ op ‘Refresh’. 

De afdruklay-out in QGIS vernieuwen

De afdruklay-out vernieuwen

LAY-OUT VASTZETTEN

Voor je verder gaat met het toevoegen van verschillende kaartelementen, kan je de lay-out die je nu hebt, vastzetten. Zo zal er niets meer onbedoeld verspringen in deze kaartweergave als je in QGIS nog lagen uitschakelt of wijzigt. 

  1. Ga naar het paneel ‘Item-eigenschappen’. 
  2. Bij de opties voor ‘Lagen’ vink je ‘Lagen vergrendelen’ aan. 
  3. Nu kan je ook ‘Stijlen voor lagen vergrendelen’ aanzetten. 
Lagen en stijlen vergrendelen in de afdruklay-out van QGIS

Lay-out vastzetten

ELEMENTEN TOEVOEGEN AAN JE KAART

Rasterlijnen toevoegen

Een kaart heeft vaak rasterlijnen zodat de lezer de kaart beter kan interpreteren. Als je rasterlijnen wil toevoegen aan je eigen kaart, doe je het volgende: 

  1. Selecteer jouw kaart in het paneel ‘Item’. 
  2. In het paneel ‘Item-eigenschappen’ scrol je naar beneden tot je bij het onderdeel ‘Rasters’ komt. 
  3. Klik op het groene plus-teken (‘Voeg een nieuw raster toe’). 
  4. Klik nu op de knop ‘Raster aanpassen’. 
  5. Kies hier het juiste CRS. Voor een gebied in het huidige België kies je Belgian Lambert 72. 
  6. De positie van de rasterlijnen kan je wijzigen door de X- en Y-intervallen aan te passen. 
  7. Er verschijnen rasterlijnen op je kaart. 
Rasterlijnen aanmaken in de afdruklay-out van QGIS

Rasterlijnen aanmaken

Je kan bij je rasterlijnen ook een rand rond de kaart toevoegen. Daarvoor doe je het volgende: 

  1. Als je de X- en Y-intervallen voor je rasterlijnen hebt aangepast, kan je naar beneden scrollen tot je bij het onderdeel ‘Frame’ komt. 
  2. Selecteer bij ‘Randstijl’ een kaderstijl naar jouw smaak. 
Randstijl kiezen in de afdruklay-out van QGIS

Randstijl kiezen

Je kan naast je rasterlijnen, aan de rand van de kaart, ook de coördinaten weergeven. Daarvoor vink je nog iets verder naar beneden de optie ‘Coördinaten tekenen’ aan. Je kan de afstanden en weergaves aanpassen zoals je wil. 

Coordinaat-aanduidingen toevoegen in de afdruklay-out van QGIS

Coördinaat-aanduidingen toevoegen

Je kaart heeft nu rasterlijnen, een rand en coördinaataanduidingen. 

Kaart met rasterlijnen, randstijl en coordinaat-aanduidingen in de afdruklay-out van QGIS

Kaart met rasterlijnen, randstijl en coördinaat-aanduidingen

EEN LEGENDA TOEVOEGEN

Als je informatie met kleur gevisualiseerd hebt op je kaart, moet je een legenda toevoegen zodat de lezer deze kleuren kan interpreteren. Om een legenda aan te maken, doe je het volgende: 

  1. Selecteer in de menubalk bovenaan ‘Item toevoegen’. 
  2. Kies voor ‘Legenda toevoegen’.

    Een legenda toevoegen in de afdruklay-out van QGIS

    Legenda toevoegen – Stap 1-2

  3. Selecteer met je linkermuisknop ingedrukt een bereik op (of naast) de kaart waar de legenda moet komen. Wanneer je je muisknop terug loslaat, verschijnt de legenda op je kaart en in het paneel ‘Items’. 
  4. Klik in die items-lijst op de legenda zodat deze in het blauw komt te staan. Je hebt nu de legenda geselecteerd. 
  5. In het paneel met de ‘Item-eigenschappen’ verschijnen nu de mogelijkheden voor de legenda. 
  6. Kies bij de ‘Algemene eigenschappen’ bij de ‘Titel’ een naam voor je legenda. Dit kan gewoon ‘Legenda’ zijn. 

Nu heb je een legenda, maar die ziet er waarschijnlijk nog niet uit zoals je zelf wil. Kies eerst wat er allemaal in je legenda moet staan: 

  1. In het paneel met de ‘Item-eigenschappen’ scrol je naar het onderdeel ‘Items voor legenda’. 
  2. Vink ‘Automatisch bijwerken’ uit, zodat je zelf meer controle hebt over je legenda. 
  3. Vink onderaan de item-lijst de optie ‘Alleen items tonen die binnen de gekoppelde kaart liggen’ aan. Zo blijven er in de legenda enkel elementen over die je effectief kan zien op je kaart. 
  4. Als er nog steeds items op je legenda staan die je zelf niet wil, kan je die aanklikken om te selecteren. Het item licht dan blauw op.

    Een legenda toevoegen in de afdruklay-out van QGIS - bewerkingen uitvoeren in het paneel item-eigenschappen

    Legenda bewerken – Stap 1-4

  5. Klik vervolgens op het rode min-teken onderaan om dit item te verwijderen. 
  6. Als je de tekst wil veranderen bij een bepaald item, selecteer je dat item door erop te klikken. Via de knop met het gele potlood (‘Geselecteerde item-eigenschappen bewerken’) kom je in een tekstvak terecht waar je tekst kan verwijderen, aanpassen of toevoegen.

    Een legenda toevoegen in de afdruklay-out van QGIS - knoppen voor bewerkingen

    Legenda bewerken – Stap 5-6

  7. Als je items van volgorde wil veranderen, selecteer je ze en gebruik je de blauwe pijltjes. 
  8. Als je nog een nieuwe laag wil toevoegen, druk je op het groene plus-teken (‘La(a)g(en) toevoegen aan legenda’). 

Een NOORDPIJL TOEVOEGEN

Een noordpijl zorgt ervoor dat duidelijk is op welke manier je kaart georiënteerd is. Je voegt dus best ook een noordpijl toe aan je eigen kaart. Dat doe je zo: 

  1. Selecteer in de menubalk bovenaan ‘Item toevoegen’. 
  2. Kies voor ‘Noordpijl toevoegen’.

    Een noordpijl toevoegen in de afdruklay-out van QGIS

    Noordpijl toevoegen – Stap 1-2

  3. Selecteer met je ingedrukte linkermuisknop een plek op de kaart waar je de pijl wil zetten en laat je muisknop terug los. 
  4. De noordpijl verschijnt op je kaart en in het paneel ‘Items’.

    Een noordpijl in de afdruklay-out van QGIS

    Noordpijl toevoegen – Stap 4

  5. Als je in het paneel ‘Items’ de Noordpijl selecteert, vind je in het paneel met de ‘Item-eigenschappen’ daaronder alle mogelijkheden voor de noordpijl terug. 
  6. In de ‘SVG-browser’ kan je bij de afbeeldingen zoeken naar een pijl die je zelf leuk vindt.

    Een noordpijl kiezen in de SVG-browser in de afdruklay-out van QGIS

    Noordpijl toevoegen – Stap 6

EEN SCHAALBALK TOEVOEGEN 

Om ervoor te zorgen dat de lezer weet op welke schaal jouw kaart getekend is, kan je een schaalbalk toevoegen. Dat doe je zo: 

  1. Selecteer in de menubalk bovenaan ‘Item toevoegen’. 
  2. Kies voor ‘Schaalbalk toevoegen’.

    Een schaalbalk toevoegen in de afdruklay-out van QGIS

    Schaalbalk toevoegen – Stap 1-2

  3. Selecteer met je ingedrukte linkermuisknop een plek op de kaart waar je de schaalbalk wil zetten en laat je muisknop terug los. 
  4. De schaalbalk verschijnt op je kaart en in het paneel ‘Items’.

    Schaalbalk in het paneel items in de afdruklay-out van QGIS

    Schaalbalk toevoegen – Stap 4

  5. Als je in het paneel ‘Items’ de schaalbalk selecteert, vind je in het paneel met de ‘Item-eigenschappen’ alle mogelijkheden voor de schaalbalk terug. 
  6. Zorg dat bij de ‘Algemene eigenschappen’ de juiste kaart geselecteerd staat.

    Een schaalbalk toevoegen in de afdruklay-out van QGIS - de juiste basiskaart aanduiden

    Schaalbalk toevoegen – Stap 6

Eens de schaalbalk op je kaart staat, kan je het uitzicht nog wat veranderen: 

  1. Ga naar het paneel met ‘Item-eigenschappen’ van de schaalbalk. 
  2. Bij het onderdeel ‘Algemene eigenschappen’ kan je een ‘Stijl’ kiezen naar je eigen smaak. 
  3. Scrol wat verder naar beneden tot het onderdeel ‘Segmenten’. Je kan er het aantal getoonde segmenten en de grootte ervan aanpassen.

    Een schaalbalk toevoegen in de afdruklay-out van QGIS - uitzicht van de schaalbalk veranderen

    Schaalbalk aanpassen – Stap 3

EEN LABEL TOEVOEGEN

Je kan aan je kaart tekst toevoegen, zoals een titel, auteursgegevens, rechten op de kaart, enzovoort. Dat doe je door een label toe te voegen: 

  1. Selecteer in de menubalk bovenaan ‘Item toevoegen’. 
  2. Kies voor ‘Label toevoegen’.

    Een label toevoegen in de afdruklay-out van QGIS

    Label toevoegen – Stap 1-2

  3. Selecteer met je ingedrukte linkermuisknop een plek op de kaart waar je de tekst wil zetten en laat je muisknop terug los. 
  4. Het label verschijnt op je kaart en in het paneel ‘Items’. 
  5. Als je in het paneel ‘Items’ het label selecteert, vind je in het paneel met de ‘Item-eigenschappen’ alle mogelijkheden voor het label terug. 
  6. In het witte tekstvak bij ‘Algemene eigenschappen’ kan je de gewenste tekst typen, bijvoorbeeld de titel van de kaart.

    Een label toevoegen in de afdruklay-out van QGIS - tekst kiezen

    Label toevoegen – Stap 4-6

Je kan aan je kaart zoveel labels toevoegen als je zelf wil. 

EEN DETAILKAART TOEVOEGEN

Het kan zijn dat je extra aandacht wil vestigen op een bepaald deel van je kaart. Je kan dan een detailkaart toevoegen waarin je sterker inzoomt op een bepaald stukje van je algemene kaart. 

Om een detailkaart toe te voegen, moet je eerst terug naar het hoofdvenster van QGIS om de detailkaart voor te bereiden. Zoom in op een gebied naar keuze, totdat je in de viewer precies ziet wat jij wil weergeven op de detailkaart. Keer vervolgens terug naar het ‘Lay-out’-venster waarin je je kaart aan het maken bent. 

Om de detailkaart toe te voegen doe je het volgende: 

  1. Selecteer in de menubalk bovenaan ‘Item toevoegen’. 
  2. Kies voor ‘Kaart toevoegen’. 
  3. Selecteer met je ingedrukte linkermuisknop een plek op de kaart waar je de detailkaart wil zetten en laat je muisknop terug los. 
  4. De detailkaart verschijnt op je kaart en in het paneel ‘Items’. 
  5. Als je in het paneel ‘Items’ de detailkaart selecteert, vind je in het paneel met de ‘Item-eigenschappen’ alle mogelijkheden voor de detailkaart terug. 
  6. Net als bij de algemene kaart, kan je hier ‘Lagen vergrendelen’ en ‘Stijlen voor lagen vergrendelen’ aanvinken. 

Nu heb je twee kaarten in het paneel met ‘Items’. Let dus goed op dat je tijdens je bewerkingen altijd de juiste kaart geselecteerd hebt! 

De detailkaart kan je, net als de algemene kaart, opmaken: 

  1. Scrol in het paneel met de ‘Item-eigenschappen’ van de detailkaart naar het onderdeel ‘Frame’. 
  2. Vink deze optie aan om een kader te zetten rond de detailkaart. 
  3. Kies hoe je dit kader opmaakt. 
Een detailkaart opmaken in de afdruklay-out van QGIS

Detailkaart opmaken

Je kan ook duidelijk maken op welk stuk van de algemene kaart je detailkaart inzoomt door dit bereik te accentueren: 

  1. Selecteer in het ‘Items’-paneel de algemene kaart. Niet de detailkaart! 
  2. Scrol in het paneel met ‘Item-eigenschappen’ naar het onderdeel ‘Overzichtskaarten’. 
  3. Klik op het groene plus-teken (‘Een nieuw overzicht toevoegen’). 
  4. Kies nu bij het veld ‘Kaartframe’ voor je detailkaart. 
  5. Daaronder kan je bij de ‘Randstijl’ kiezen in welke kleur het vlak op de algemene kaart getoond wordt.

    Het bereik van een detailkaart accentueren in de afdruklay-out van QGIS

    Bereik van detailkaart accentueren – Stap 1-5

Een detailkaart met accentuering op de basiskaart in de afdruklay-out van QGIS

Detailkaart met accentuering op de basiskaart (Bron: Ujaval Gandhi, via https://www.qgistutorials.com/nl/docs/making_a_map.html)

JE KAART EXPORTEREN

Zodra je tevreden bent met het eindresultaat, kan je je kaart opslaan en exporteren: 

  1. Selecteer in de menubalk bovenaan ‘Lay-out’. 
  2. Kies ‘Als afbeelding exporteren’. (Als er een melding verschijnt met de titel ‘Project bevat WMS-lagen’, mag je deze gewoon sluiten.)

    Kaart als afbeelding exporteren in de afdruklay-out van QGIS

    Kaart exporteren – Stap 1-2

  3. Kies een naam voor je bestand, een bestandsformaat (JPG, PNG, PDF) en sla het resultaat op. 
Mogelijk eindresultaat van een kaart gemaakt in de afdruklay-out van QGIS

Bewerkte kaart als afbeelding

 

TIPS EN EXTRA INFORMATIE

Let op: QGIS heeft regelmatig updates, waardoor sommige functies er anders uitzien. De praktijktip vertrekt vanuit versie Pritzen 3.34.4. Enkele video’s in de links hieronder zijn van toepassing op vroegere versies van het programma, maar geven wel een beeld van de stappen.

Hier kan je terecht voor meer hulp: