Groot nieuws! De Vlaamse minister van Cultuur plaatst vier nieuwe erfgoedelementen op de Inventaris Vlaanderen van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. Jeugdbewegingen in Vlaanderen, de Sint-Leonardusprocessie van Zoutleeuw, de Hanswijkprocessie in Mechelen en de Sint-Hubertusprocessie in Elewijt behoren nu officieel tot het immaterieel erfgoed in Vlaanderen.
WAT IS DE INVENTARIS VLAANDEREN?
De Inventaris Vlaanderen geeft een overzicht van ons niet-tastbaar erfgoed: onze kennis, gewoontes, gebruiken en praktijken die zo belangrijk zijn dat we ze moeten koesteren om aan volgende generaties te kunnen doorgeven. De minister kan 2 keer per jaar nieuwe elementen toevoegen aan die Inventaris. Hij wordt hierin geadviseerd door de Commissie Immaterieel Erfgoed.
Het zijn de gemeenschappen die de tradities uitvoeren die zich ook inzetten om het levend te houden. Ze ondernemen acties om hun immaterieel erfgoed door te geven aan de volgende generatie en kunnen beroep doen op Histories om hun erfgoedzorgtraject uit te stippelen. Ook bij het schrijven van hun erkenningsdossier kunnen ze op ons rekenen voor advies en begeleiding op maat. We zijn dan ook blij en trots dat we samen met deze erfgoedgemeenschappen hun traject hebben meegemaakt.
JEUGDBEWEGINGEN IN VLAANDEREN
Jeugdbewegingen zijn al decennialang onmisbaar in de Vlaamse samenleving. Als verenigingen voor en door jongeren, bieden ze niet alleen een plek voor avontuur en spel, maar ook voor persoonlijke groei en maatschappelijk engagement. Met meer dan 260.000 leden en leidinggevenden hebben jeugdbewegingen een diepgaande impact op het leven van talloze Vlamingen.
De geschiedenis van de jeugdbewegingen in Vlaanderen is rijk en gevarieerd. Van de eerste oprichtingen in de late 19e eeuw tot de bloeiende bewegingen van vandaag, hebben jeugdbewegingen zich voortdurend aangepast aan de veranderende behoeften en waarden van jongeren. Vanuit hun oorsprong als sociale en religieuze groeperingen tot hun hedendaagse rol als inclusieve gemeenschappen die jongeren van alle achtergronden verwelkomen, hebben ze een evolutie doorgemaakt die nauw verbonden is met de bredere ontwikkeling van de samenleving.
SINT-LEONARDUSPROCESSIE VAN ZOUTLEEUW
De eeuwenoude Sint-Leonardusprocessie van Zoutleeuw vindt jaarlijks plaats op pinkstermaandag en brengt de hele gemeenschap samen om de plaatselijke patroonheilige te eren. De traditie gaat terug tot het jaar 1274. In 2024 vierde de omgang zijn 750ste verjaardag. Daarmee behoort de processie tot de oudste van het land.
De processie is niet alleen een religieus evenement, maar ook een belangrijke culturele en sociale beleving voor de lokale gemeenschap. Plaatselijke verenigingen en horecagelegenheden doen massaal mee, waardoor de hele stad tot leven komt. Families en inwoners van verschillende generaties en achtergronden komen samen om naar de processie te kijken en eraan deel te nemen. Scholen worden actief betrokken bij de festiviteiten, met presentaties over de geschiedenis van de processie en leerlingen die deelnemen als figuranten. Zo leert de jeugd de traditie kennen en blijft die levend en relevant voor toekomstige generaties. Het is een moment van verbinding en samenhorigheid.
HANSWIJKPROCESSIE IN MECHELEN
De Hanswijkprocessie in Mechelen is meer dan 750 jaar oud en vindt jaarlijks plaats op de zondag voor Hemelvaartsdag. De dynamische optocht siert de straten met kleurrijke kostuums en historische taferelen. Met gebed, muziek, dans en woord brengt de processie Bijbelse en historische taferelen tot leven.
Tijdens de processie wordt de legende herdacht waarin Maria de stad Mechelen redt van de pest en andere kwalen. Die legende dateert uit 1272, toen de bewoners van de Mechelse buitenwijk Hanswijk hun Mariabeeld naar de stadspoorten droegen en smeekten om bescherming met de woorden “Monstra te esse matrem” (“Toon dat gij onze moeder zijt”).
Het ritueel start met een eucharistieviering in de Hanswijkbasiliek. Daarna wordt het beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Hanswijk door de Mechelse straten gedragen, langs drie historische kerken. De ommegang eindigt in de Hanswijkbasiliek, waar een afsluitende ceremonie plaatsvindt.
Voor de lokale gemeenschap is de Hanswijkprocessie een moment van gemeenschapszin. Het verbindt mensen met hun geloof, tradities en geschiedenis. Het is ook een levendig spektakel dat een onvergetelijke ervaring biedt aan zowel de deelnemers als de toeschouwers.
SINT-HUBERTUSPROCESSIE IN ELEWIJT
De Sint-Hubertusprocessie in Elewijt (Zemst) is een jaarlijkse religieuze en culturele gebeurtenis. Ze eert Sint-Hubertus, de patroonheilige van de parochie. De processie bestaat al meer dan 400 jaar en vindt zijn oorsprong in de verering van Sint-Hubertus als beschermer tegen hondsdolheid. Ze werd voor het eerst gehouden in 1603. Sindsdien trekt ze elk jaar op pinkstermaandag door Elewijt.
De dag start met een mis om 9 uur in de kerk, waarna om 9.30 uur de dieren worden gezegend. Om 10 uur begint de processie door de feestelijk versierde straten, waar de huizen gedecoreerd zijn met vlaggen. Langs het parcours zijn traditiegetrouw drie rustaltaren opgesteld. Rond 12 uur keert de stoet terug naar de kerk. Mensen en honden zijn dan welkom voor de slotviering. Aan het einde van die viering krijgen alle aanwezigen de felbegeerde Sint-Hubertuskoeken. Daarna is iedereen welkom voor een receptie in de feestzaal vlak bij de kerk.
De Sint-Hubertusprocessie is belangrijk voor Elewijt. Het is een moment van samenkomst en traditie. Het evenement verbindt verschillende generaties, versterkt de gemeenschapszin en herinnert aan de rijke geschiedenis van het dorp. Voor veel bewoners is het een eer om deel te nemen aan de ommegang. Zo blijft de Sint-Hubertusprocessie een levendige traditie waar de lokale gemeenschap trots op is.
ZELF PLANNEN MET IMMATERIEEL ERFGOED?
Wij zijn trekker van UNESCO-domein 3 (feesten en rituelen) en ondersteunen gemeenschappen die werken rond feesten, rituelen en sociale praktijken.
Contacteer Raf voor advies en begeleiding via raf.caytan@histories.be.