Sint-Antonius in Iddergem (Sint-Antnoniusstraat 2, 9472 Iddergem)

Tijdstip

Rond 17 januari. De naamdag van Sint-Antonius-Abt

Locatie

Sint-Antnoniusstraat 2, 9472 Iddergem

Algemene info

De Sint-Antoniusfolklore verdween af en toe doorheen de jaren, maar in 2012 werd onder impuls van gemeente Denderleeuw en de heemkundige kring van Iddergem weer aangeknoopt met deze traditie. Voor de Eregemnaren is de varkenskoppenverkoop ook een soort van nieuwjaarsreceptie en daar hoort ambiance bij. Bijzonder is dat er bijvoorbeeld gespot wordt met politici, de gemeente, de notabelen van de gemeente. Een bijzondere Iddergemse gewoonte, waardoor Sint-Antonius, vroeger beschermer van het vee, nu beschouwd wordt als beschermer van de Iddergemse tradities en gewoonten. De opbrengsten van de verkoop gaan trouwens steeds naar een goed doel. Een Iddergems goed doel, uiteraard. Als we het volk op die varkenskop-zondag tellen, lijkt het feest alvast weer voorgoed vertrokken.

Historische achtergrond

Sint-Antonius is altijd heel populair geweest in Iddergem. Getuige daarvan zijn de vele sporen die tot op de dag van vandaag terug te vinden zijn in het dorp. Zo is er de parochiezaal Sint-Antonius, die zich bevindt in de Sint-Antoniusstraat. Iets verder is er het Sint-Antoniusbaantje, dat leidt naar de Hoogstraat. En ook in de Sint-Amanduskerk van Iddergem verwijzen heel wat voorwerpen naar Antonius: de rechterzijbeuk is aan hem gewijd, met als pronkstukken het marmeren altaar, het glasraam uit 1933 en een houten beeld uit 1934. Verder is er ook nog een schilderij en zelfs een eeuwenoud reliek! Het is moeilijk te achterhalen hoe het precies komt dat de verering van Sint-Antonius altijd zo levendig geweest is in Iddergem. Een mogelijke verklaring is dat Antonius vaak werd aanroepen ter bescherming tegen veeziekten, wat levensnoodzakelijk was in een landelijk dorp als Iddergem. Een groot aantal inwoners had immers één of meerdere dieren om te voorzien in zijn levensonderhoud. Dieren waren het kostbaarste bezit van de mensen en wanneer deze ziek werden, bracht dit niet zelden armoede en ellende met zich mee. De jaarlijkse traditie van gebeden en offergaven op 17 januari, groeide ook in Iddergem uit tot 'Sint-Antoniuskermis'. De kermis vond steeds plaats op de zondag het dichtst bij deze datum. Dan werd na de hoogmis per opbod een varkenskop verkocht aan de kerkpoort. Deze varkenskopverkoop maakte van de Sint-Antoniuskermis altijd al een bijzonder evenement. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de aloude traditie onderbroken en na de bevrijding helaas niet hernomen. Pas in 1974 werd de kermis nieuw leven ingeblazen. Na de kerkdienst werd opnieuw een varkenskop verkocht, terwijl de plaatselijke volksmuziekgroep 'De famille Klepkes' zorgde voor de folkloristische omkadering. Vanuit de kerktoren werden een aantal 'toveressepoppetjes' te grabbel gegooid, als verwijzing naar de plaatselijke spotnaam van de bewoners. Het jaar daarop werden nog enkele volkse elementen toegevoegd. Eregemse vlaai, gemaakt volgens een oud recept, werd samen met 'tabletten' te koop aangeboden. Tabletten waren zelfgemaakte snoepjes van ingekookte kandijsuikerstroop, boter en bruine suiker. Het warme mengsel werd in porties uitgegoten op vetpapier en op een koude venstertablet gelegd (vandaar de naam) om de bereiding te laten stollen. Het vetpapier werd dan gesneden en de kinderen likten de lekkernij van het papier.

Publicaties en/of filmpjes

Brochure: https://issuu.com/denderleeuw/docs/brochure_sint-antonius_met_het_vark Filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=x5BZ7kBrkVs

Vereniging

Organiserende vereniging

Heemkundige Kring Iddergem

Werking van de vereniging

Heemkundige kring Iddergem heeft als doelstelling het bewaren, archiveren en bestuderen van het erfgoed van Iddergem met prioritaire aandacht voor militair en kerkelijk erfgoed, heemkunde, dialect en familiekunde. Het bestuur ziet erfgoed als een belangrijke hefboom om gemeenschapsvormend te werken. Individuele bestuursleden hebben een collectie die wordt opengesteld via de heemkundige vereniging. Daarnaast is de heemkundige kring lid van de commissie patrimonium en is er geregeld samenwerking inzake brochures en projecten van de cultuurdienst Denderleeuw. De vereniging heeft een eigen genealogische databank met -+ 85.000 personen die toegankelijk is via internet. Er is ook kennis van geschiedenis en dialect van Iddergem.

Website van de vereniging

https://www.facebook.com/HeemkundigeKringIddergem/