Vereende macht is heldenkracht – De editie van Guido Gezelles briefwisseling als participatieproject

In april 2017 werd het startschot gegeven voor een digitale uitgave van de volledige briefwisseling van Guido Gezelle. Dit verloopt via een samenwerkingsproject van het Guido Gezellearchief van de Openbare Bibliotheek Brugge, het Guido Gezellegenootschap, het Instituut voor de Studie van de Letterkunde in de Nederlanden aan de Universiteit Antwerpen (ISNL) en de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren. Vijf jaar later zit het project op kruissnelheid. Tijd voor een stand van zaken en een kennismaking met de vrijwilligers achter dit project. Wat doen ze en wat hebben ze al bereikt?

Dagelijks vielen bij Guido Gezelle brieven in de bus: van familie en vrienden, oud-leerlingen, letterkundigen, collega’s en missionarissen van over de hele wereld. De oudst bekende brieven hebben te maken met zijn start als leraar aan het kleinseminarie van Roeselare in maart 1854. De laatste brief ontving hij de week voor zijn dood eind november 1899. Het is opmerkelijk dat Gezelle een groot stuk van deze briefwisseling levenslang koesterde en met zich meenam telkens hij verhuisde. Bovendien bleef een deel van zijn meer zakelijke correspondentie fragmentair bewaard omdat hij het papier recycleerde voor zijn woordenverzameling en poëzie. Het is al even opmerkelijk dat de verzameling ook na zijn dood vrij volledig bleef, ondanks een bewogen overleveringsgeschiedenis. De vele brieven die Gezelle zelf schreef, bleven minder bewaard. Ze werden immers alle richtingen uit gestuurd. Gelukkig werd een deel van deze brieven door zijn kennissen bij elkaar gebracht naar aanleiding van het Gezellejaar 1930. De correspondentie vormt nu een hoofdonderdeel van het Guido Gezellearchief dat in de Openbare Bibliotheek Brugge beheerd wordt. Her en der bleven ook brieven bewaard bij andere instellingen of privépersonen. Op dit ogenblik spreken we over een corpus van 7.393 brieven aan Gezelle en 751 van Gezelle. Het is daarmee een van de grootst bewaard gebleven correspondenties uit de negentiende eeuw. Bovendien geeft ze inzicht in het leven en werk van een van de belangrijkste auteurs in de canon van de Nederlandstalige literatuur. Daarnaast is ze ook van grote waarde voor de studie van het religieuze leven, het onderwijs, de persgeschiedenis, de taal- en volkskunde en de mentaliteitsgeschiedenis van de negentiende eeuw.