Het is eigen aan mensen om bij speciale gelegenheden naar blijvende herinneringen te zoeken. Om met de grote overgangen in een mensenleven om te gaan hebben alle samenlevingen bijgevolg rituelen en gebruiken ontwikkeld die de mijlpalen in iemands bestaan kaderen. Deze zogenaamde rites de passage markeren geboortes, de overgang van puberteit naar volwassenheid, het huwelijk en het levenseinde als belangrijke en betekenisvolle momenten. Dergelijke gebruiken zijn niet alleen inherent aan alle grote levensbeschouwingen, maar kunnen ook als volksgebruiken dezelfde functie vervullen. De geritualiseerde handelingen die erbij horen, bieden mensen houvast bij de verandering die deze gebeurtenissen met zich meebrengen en verankeren grootse en ingrijpende feiten in het dagelijkse leven. Simultaan worden ook andere functies vervuld: de gebruiken kunnen eveneens de integratie van de verandering bevorderen en het groepsgevoel versterken. Op deze manier concretiseren rituelen de tradities die een samenleving koestert en geven ze vorm aan het erfgoed dat van generatie op generatie doorgegeven wordt. Tradities zorgen zo voor continuïteit en opvolging. Tegelijk krijgen tradities via het proces van overdragen ook telkens een nieuwe invulling. Dat zij hun wortels in het verleden hebben, houdt niet automatisch in dat zij dezelfde toekomst tegemoet gaan. In een immer veranderende context evolueren ze voortdurend mee met de mensen die ermee in aanraking komen en de denkbeelden die erover bestaan. Ook de beleving van de gebruiken in kwestie is zo permanent in ontwikkeling. Diversiteit en dynamiek zijn daardoor eveneens inherent aan tradities. In de praktijk blijkt tussen continuïteit en dynamiek vaak een spanningsveld te bestaan. Dat de manier waarop deze componenten zich tegenover elkaar verhouden, verandert, is tegelijk een motor voor hun voortbestaan. De relevantie van gewoonten en gebruiken wordt immers bepaald door de mate waarin zij aansluiting vinden bij de hedendaagse maatschappij. Om tradities een duurzame toekomst te geven kan bevriezen dus nooit een optie zijn voor de betrokken erfgoedgemeenschap. Indien een traditie haar voeling met de samenleving verliest, wordt zij kwetsbaar en kan het draagvlak ervoor wegvallen. Voor sommige tradities houdt dat uiteindelijk zelfs in dat ze uitdoven en verdwijnen. Bij tradities die niet star bewaard worden en zo ingevuld worden dat ze wel blijvend betekenis hebben voor een groep, is de kans op een duurzame toekomst veel groter. De inhoudelijke lagen die aan een gebruik toegekend worden, kunnen bovendien variëren en evolueren, waardoor tradities automatisch rijk zijn aan verscheidenheid.
Ook tijdens de eerste levensjaren doen zich grote veranderingen voor die aan de hand van uiteenlopende tradities vorm en betekenis krijgen voor de betrokkenen. Vanzelfsprekend zijn daar eveneens tal van geritualiseerde handelingen aan verbonden. Bij een aantal daarvan blijkt bovendien een centrale rol weggelegd voor bomen. In de aanloop naar een grootschalig traject rond de betekenis, beleving en evolutie van geboortegebruiken dat in het najaar van 2014 van start gaat, verkende LECA de bestaande literatuur over deze boomgerelateerde gebruiken. Als opstap in het onderzoeksproces wordt in volgend artikel hun context toegelicht.
