Rituelendatabank
WAT ZIJN RITUELEN?
Het is een vraag die simpel klinkt, maar soms moeilijk te beantwoorden is. Rituelen zijn tradities die van generatie op generatie worden doorgegeven. Ze vertellen iets over onze gewoontes, identiteit en manier van leven. Ze hebben vaak een speciale betekenis (bij jou persoonlijk of voor velen) en markeren bepaalde momenten in ons leven of jaar. Rituelen kunnen dus zowel grote, feestelijke gelegenheden zijn zoals Kerst vieren, aan de Ramadan meedoen of je Bar Mitswa vieren. Maar evengoed kleine, alledaagse dingen zoals je vaste kop koffie ‘s ochtends of een voorleesverhaaltje voor het slapen gaan.
HISTORIES EN RITUELEN?
Als trekker op het derde UNESCO-domein verzamelt Histories informatie over feestcultuur, sociale praktijken en rituelen in Vlaanderen. Deze databank past helemaal in die missie. Verder zet Histories ook graag de mensen achter feesten, rituelen en sociale praktijken in de kijker. We ondersteunen ze met advies, vorming en begeleiding op maat. Zonder deze ‘over-dragers’ verdwijnen deze uitingen van immaterieel erfgoed immers onherroepelijk. Daarom is het belangrijk om ze goed te ondersteunen en samen met hen voor een sterke erfgoedzorg te gaan.
OVERDRAGERS
In de rubriek 'over-dragers' spreekt Histories met en over dragers van rituelen, tradities of feesten. Dat zijn mensen die op allerlei manieren betrokken kunnen zijn bij zo'n ritueel, traditie of feest. We noemen hen dragers, omdat ze hun praktijk in leven houden door die zelf uit te voeren en door ze op anderen over te dragen.
Denk aan stagediven: Alleen als de hele menigte meewerkt, en de stagediver telkens een stukje verder draagt naar de volgende, zal de persoon niet vallen. En hoe meer mensen meedoen, hoe langer de duik kan duren.
Achtergrond
Waarom rituelen en waarom een databank?
ZOALS GEWOONLIJK!?
Tradities kennen we allemaal. Meer nog: we beleven en koesteren ze dagelijks, en vaak zonder dat we daar echt bij stilstaan. Tradities zijn gebruiken en gewoonten die tegelijk erg vertrouwd en heel speciaal zijn. Ze hebben hun wortels in het verleden, maar krijgen pas betekenis als mensen van nu er een bijzondere waarde aan hechten. Op die manier hebben tradities een plek in het alledaagse leven van vroeger en nu, en brengen ze er structuur in aan.
MILJOENEN TRADITIES
Vandaag de dag is Vlaanderen het thuisland van bijna zeven miljoen mensen, die elk een eigen identiteit en dus ook hun eigen set tradities hebben. Dat levert dan ook een enorme diversiteit aan tradities op, die allemaal recht hebben op hun plek in onze maatschappij. Volgens Histories is die diversiteit niet alleen een kenmerk van onze huidige samenleving, maar ook een grote meerwaarde. Dit onderdeel van de site staat daarom helemaal in het teken van tradities die vandaag de dag in Vlaanderen beleefd worden en wil je uitnodigen om die ook zelf te ontdekken.
In de praktijk is het natuurlijk allemaal iets complexer dan dat. Het woord ‘tradities’ zal namelijk bij iedereen iets anders oproepen. Als je alleen nog maar focust op de plaatsen waar een bepaalde traditie voorkomt, duiken meteen al grote verschillen op. Er zijn tradities die over de hele wereld in ere gehouden worden, omdat ze bijvoorbeeld verbonden zijn met een bepaalde religie of te maken hebben met drempelmomenten in het leven. Andere daarentegen worden dan weer uitsluitend in een specifiek land of een bepaalde regio gevierd.
Het kan zelfs zijn dat een traditie alleen voor jou en je familie een speciale betekenis heeft. Bovendien: Wat voor de ene persoon een belangrijk gebruik is, kan een ander net heel oubollig of conservatief vinden, en gebruiken die voor een bepaalde groep evident zijn, worden door andere mensen misschien niet eens begrepen. Verscheidenheid is dus nog maar eens troef. Net omdat ze zo veelzijdig zijn, vormen tradities een uiterst interessant studieonderwerp.
We kunnen niet alle tradities laten zien, maar proberen onze databank steeds te ontwikkelen en je uit te dagen ook zelf de nuances te zien of zoeken. Mis je een bepaald ritueel, of heb je opmerkingen bij de inhoud van een fiche, laat het ons dan weten! De databank is slechts een begin. Als we inzicht in onze eigen tradities hebben, wordt het ook makkelijker om ons in die van anderen te verplaatsen. Op die manier worden tradities niet alleen ingezet om bruggen te bouwen tussen verschillende generaties, maar ook tussen verschillende culturen, levensbeschouwingen en religies. Ze dienen als stapstenen die ons de diversiteit waar we het zonet over hadden ten volle leren waarderen.
Als het bovenstaande één ding duidelijk maakt, dan is het dat tradities op een heleboel dingen tegelijk betrekking hebben. Dat maakt het niet eenvoudig om één allesomvattende omschrijving van het begrip te geven. Willen we toch een poging wagen, dan biedt de etymologie een aanknopingspunt. Het woord ‘traditie’ is namelijk afgeleid van het Latijnse ‘traditio’, wat ‘het overdragen van geestelijk bezit en cultuurgoederen van generatie op generatie of van persoon op persoon’ betekent. En dat is precies wat Histories met deze databank wil doen. Door te laten zien hoe tradities vandaag de dag beleefd worden, willen we er mee voor zorgen dat ze begrepen en bewaard worden. Het belangrijkste daarbij is dat het de mensen van nu zijn die zin en betekenis geven aan tradities en ze op die manier een plek geven in de toekomst.
De rituelen in onze databank
Een alfabetische oplijsting van de rituelen die zich op dit moment in onze databank bevinden:
- 1 april
- 100 dagen
- Advent
- Aftelrijmpjes
- Allerheiligen en Allerzielen
- Arbeidsjubileum
- Aswoensdag
- Biercultuur
- Bolsporten
- Brood en gebak in jodendom, christendom en islam
- Carnaval
- Chanoeka
- Chinees Nieuwjaar
- Chokotoff-legende
- Christelijk huwelijk
- Christelijke afscheidsrituelen
- Christelijke bedevaarten
- Christelijke geboorterituelen
- Christelijke initiatierituelen
- Cosplay
- De kracht van samen
- De mei richten
- Divali
- Driekoningen
- Duivensport
- Ex-voto’s
- Feestcultuur
- Ganesh-festival
- Gansrijden
- Geversheiligen
- Halloween
- Hemelvaart
- Hidirellez
- Holi
- Huwelijksverjaardag
- Islamitische bedevaarten
- Islamitische initatierituelen
- Jaartallenleven in Leuven
- Janmashtami
- Jom Kipoer
- Joods huwelijk
- Joodse afscheidsrituelen
- Joodse geboorterituelen
- Joodse initiatierituelen
- Kermis
- Kerst
- Kusttradities in Vlaanderen
- Leerlingenraden
- Loofhuttenfeest
- Maria Lichtmis
- Maria Tenhemelopneming
- Mariaverering
- Markten
- Moederdag
- Nieuwjaarsbrieven
- Oudejaarsavond en nieuwjaar
- Paaseieren rapen
- Pasen
- Prentjes verzamelen
- Rosj Hasjana
- Schoonheidswedstrijden
- Schrikkeljaar
- Secretaressedag
- Seculiere bedevaarten
- Sint-Maarten
- Sinterklaas
- Slaaprituelen
- Sluiterkensdag
- Sociaal leven tijdens corona
- Spelletjes vroeger en nu
- Steltenlopen
- Strandvisserij
- Studententradities en -rituelen
- Supporterscultuur
- Talentenjachten
- Tandenfee
- Turks huwelijk
- Vaderdag
- Valentijnsdag
- Verhalen vertellen
- Verjaardag
- Verkiezingen
- Verloren maandag
- Verzamelen
- Vinkenzetten
- Voertuigenwijdingen
- Voetbal
- Volksdansen
- Vrijzinnige initiatierituelen
- Vrijzinnige relatieplechtigheden
- Wapenstilstand
- Wekenfeest
- Werelddierendag
- Wielersport in Vlaanderen
- Zomerrituelen
Foto's rituelen via Unsplash.