Hindoeïstische afscheidsrituelen

Hoewel er veel verschillen zijn binnen het hindoeïsme, hebben hindoes over het algemeen wel een overeenkomstige houding tegenover de dood. Zij geloven dat de dood niet het einde van het leven is, maar eerder een overgang naar een ander leven: reïncarnatie of een leven in de hemel met God. Na de dood wordt de overledene gecremeerd. Hindoes geloven dat het lichaam na de dood geen functie meer heeft. Het is daarom ook niet nodig om het te begraven of op andere manieren te ‘bewaren’ (te balsemen, bijv.). Crematie is juist de snelste manier om de ziel uit het lichaam te bevrijden.

In het hindoeïsme moet het lichaam van de overledene thuis blijven tot de crematie, die plaatsvindt binnen 24 uur na de dood. De familie komt samen om verschillende rituelen uit te voeren.

Voordat het lichaam naar het crematorium wordt gebracht, wordt het overleden lichaam gewassen ter voorbereiding op de laatste rituelen. Dat wordt gedaan met speciale ingrediënten, zoals melk, honing, ghee en yoghurt. Ook wordt het lichaam met water besprenkeld, als symbool van reiniging. De overledene wordt dan gekleed in mooie kleding of gewikkeld in witte lakens. De familie kleedt zich eveneens in het wit en blijft gedurende deze tijd bij het lichaam. Zij nemen de tijd om de dierbare voor het laatst te zien en in zich op te nemen. Bij sommige rituelen is het belangrijk om een lamp in de buurt van het hoofd van de overledene te zetten.

De overledene wordt vervolgens door vier personen op hun schouders naar het crematorium gedragen. Familie en vrienden volgen daarachter en reciteren gebeden om de overledene te eren.

Traditioneel worden alleen mannen toegelaten tot de crematieceremonie, maar moderne hindoeïstische uitvaarten worden nu ook door vrouwen bijgewoond. Op het crematieterrein reciteert de priester gezangen en gebeden. Ten slotte steekt de oudste zoon of een andere mannelijke aanwezige de brandstapel aan waarop het lichaam ligt. Nadat het lichaam is verbrand en fysiek vernietigd, breekt ook de groep rouwenden op. De as en botfragmenten worden verzameld en later uitgestrooid over een heilige watermassa of een plaats van belang voor de overledene.

De rouw in de hindoeïstische cultuur varieert van 10 tot 30 dagen. Gedurende deze tijd plaatsen families een foto van hun geliefde, versierd met een bloemenkrans, ergens in hun huis. Ook zijn in deze periode bezoekers welkom. Hoewel het moeilijk is om afscheid te nemen van de geliefden, is het in de hindoeïstische religie belangrijk om op de 13e dag van rouw een ceremonie ('preta-karma') te houden, om de ziel van de overledene te helpen bij de reïncarnatie. Bovendien organiseert de familie een jaar na het overlijden een herdenkingsevenement dat het leven van hun geliefde eert.

In het hindoeïsme zijn er veel rituelen die bedoeld zijn om verzachting te brengen in de moeilijke periode na het overlijden van een dierbare. De rituelen geven een doel en een manier om iets te doen voor degenen die deze wereld hebben verlaten. Het idee achter al de rituelen is om als nabestaande de ziel van de overledene naar een vredige plaats te helpen, waar die verder kan leven in rust.

Artikelen en/of boeken

Arnold, D. (2021). Burning the Dead: Hindu Nationhood and the Global Construction of Indian Tradition (First ed.). University of California Press.
Bhalla, P. P. (2006). Hindu Rites, Rituals, Customs & Traditions (English and Hindi Edition) (Bilingual ed.) [E-book]. Pustak Mahal.
Firth, S. (2005). End-of-life: a Hindu view. The Lancet, 366(9486), 682–686. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(05)67141-3
Idler, E. L. (2014). Religion as a Social Determinant of Public Health (1st ed.). Oxford University Press.th https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199362202.001.0001
Jacobsen, K. A., & Sardella, F. (2020). Handbook of Hinduism in Europe (2 Vols) (Handbook of Oriental Studies. Section 2 South Asia). Brill.
Laungani, P. (2001). Hindu deaths in Britain—Part 2. International Journal of Health Promotion and Education, 39(4), 114–120. https://doi.org/10.1080/14635240.2001.10806186